Ders : TÜRKÇE
Seviye : 8.sınıf
Ünite : Cümle Bilgisi
Konu:''Deyim ve Atasözleri'' konusu belirlenen stratejiler üzerinden çeşitli yöntem ve teknikler kullanılarak anlatılacaktır.
Önerilen süre:Hedef ve kazanımlara ulaşmak için gereken süre 4 ders saati ile sınırlandırılmıştır.
Sınıfın Genel Özellikleri: Sınıfta 13 kız, 17 erkek olmak üzere sınıf mevcudu 30 kişidir. Sınıfın yaş ortalaması 13’tür. Öğrencilerin sosyo-ekonomik düzeyleri orta düzeydedir.
BÖLÜM 2:
Amaçlar,öğrenci kazanımları,hedef ve davranışlar:
1)“Hazırlıklı konuşmalar yapma” amacını gerçekleştirmek için, “Atasözü, deyim ve söz sanatlarını uygun durumlarda kullanarak anlatımını zenginleştirir.”
2)“Kendini sözlü olarak ifade etme alışkanlığı kazanma” amacını gerçekleştirmek için yeni öğrendiği atasözü ve deyimleri kullanarak; bir olay ve durumu ya da bir metne ait ana düşünceyi yazılı ve sözlü olarak ifade edip,açıklayabilir.
3) “planlı yazma” amacını gerçekleştirmek için, “Atasözü, deyim ve söz sanatlarını uygun durumlarda kullanarak anlatımını zenginleştirir”
4)“kendini yazılı olarak ifade etme alışkanlığı kazanma” amacını gerçekleştirmek için,“Yeni öğrendiği kelime, kavram, atasözü ve deyimleri kullanır.”
Öğrencilerin tamamına yakını kalıplaşmış söz gruplarından olan atasözlerini temel yaşam ve dil becerileri içinde aileden ,çevreden ve öğrenim süreci aşamasında edinilmiş öğrenmelerle yazılı ve sözlü olarak kullanmaktadır;ancak bu öğrenme ve beceriler hedef ve kazanımlar açısından beklenen düzeyde değildir.Bu amaçla;öğrenen analizi ve konu içeriğine uygun olarak planlanan strateji,yöntem ve teknikler kullanılarak çeşitli materyal desteği ile istenilen(yukarıda belirtilen) hedef ve kazanımlara ulaşma sağlanacaktır.
Kullanılan strateji: Buluş yoluyla öğrenme stratejisi
Yöntem ve teknikler: İşbirlikli öğrenme ve tartışma yöntemi kullanılarak soru-cevap tekniği, zıt panel tekniği ile drama yöntemi kullanılır
Kullanılan materyaller:Slayt ile hem ürün hem de süreç odaklı tasarlanan ''bilgi kartları'' panosu
SİSTEM YAKLAŞIM SÜRECİ
ANALİZ
Öğrenciler görerek ve yaparak daha kolay öğrenmektedirler. öğrencilerin yakın çevrelerinde, özellikle yaşlı ebeveynlerinden duyduklarını sınıf ortamında paylaşmaları onlarıgüdülemektedir. Öğrencilerin dikkatini derse çekmek için dersin başında öğrencilere ;konuya giriş,hatırlatma ve güdüleme amacıyla slayt ile görsel ve yazılı öğeler gösterilir. Sunum esnasında tüm öğrencilerin duyabileceği ses tonunda konuşmak ya da öğrencilere yazılı metinleri okutmak olumlu sonuçlar ortaya çıkarır.
Sınıftaki temizlik,yerleşim düzeni, gürültü, ısı, ışık gibi öğeler öğrencilerin konsantrasyonları açısından önemlidir. Bu yüzden sınıfta çok fazla gürültü olmamasına,sınıf ortamının temiz olmasına, ısı ve ışığın iyi ayarlanmış olmasına, yerleşim düzeninin öğrenme ortamını kolaylaştıracak şekilde düzenlemiş olmasına dikkat edilmelidir. Derste power point sunusu kullanılacağından, sınıf ortamındaki ışığın öğrencilerin sunuyu görmesine engel olmayacak şekilde projektör ile yansıtılması gerekmektedir. Böylece öğrencilerin dersten kopmaması, duvardan yansıtılanların dışında başka işlerle meşgul olmaması sağlanır. Öğrencilerden çevrelerinde en çok duydukları atasözü ve deyimler gibi benzer kalıp ifadeleri bir kağıda yazmaları ve sonrasında bu ifadelerin hangi durumlar karşısında kullanıldığı ve ne işe yaradığı soru-cevap yöntemi ile birlikte yorumlanır ve böylece öğrenciler derse motive edilir.
TASARIM :
Topluluk, kendini yazılı ve sözlü olarak ifade etme yetneğine sahip 9.sınıf öğrencileridir.ünitemiz olan cümle bilgisi içinde yer alan kalıplaşmış ifade gruplarından deyim ve atasözleri konusudur.Bu anlamda öğrencilere öğrendiği konu üzerinden kendini yazılı ve sözlü ifade etme becerisi olan hedef davranışı kazandırmak amacıyla, konunun anlatımına başlanmadan önce öğrencilere daha önceden bildikleri bir konuda, dersin işleyişiyle bağdaştırılacak bir uygulama verilir. Örneğin içinde atasözleri ve deyimlerin bulunduğu yazılı bir metin tahtaya yansıtılır. Okudukları metinden yola çıkarak buldukları kalıplaşmış mecazi söz gruplarını bulup işlevini ve özelliklerini açıklamaları istenir.öğretim yöntemi olarak, sunuş yöntemi konu ile ilgili bilgi vermede, konunun anlatımında; buluş yöntemi materyal üzerinden bişişsel düzeyde konuyu kavratmak amacıyla kullanılacaktır. Soru- cevap yöntemi ve çeşitli uygulamalar öğrencileri değerlendirmede kullanılacaktır. Tartışma yöntemiyle desteklenen etkinlik(zıt panel tekniği) ve drama yöntemi öğrenci etkileşimini sağlamak için kullanılacaktır.Ortam ise, sınıf içerisinde konuyla ilgili yapılacak etkinliğe uygun olarak belirlenen çoklu bir ortamdır.Materyal olarak MEB’in 8. sınıflar için öngörmüş olduğu ders kitabı,bilgisayar da hazırlanan sunumlar ve sorular ve cevapların bulunduğu bilgi kartları kullanılır.
GELİŞTİRME :
Materyalin hazırlanması ve kullanılması:
(bu kısımda yaptığım materyalin resmi vardı..)
Konunun içeriğine,öğrenen düzeyine ve ortama uygun olarak hazırlanmış olan materyaller dersten önce gözden geçirilir. Sunum için gerekli bilgisayar ve sonrasında etkinlik için gerekli materyalimiz olan ''BİL BAKALIM'' panosu hazırlanır,varsa materyallerde son değişiklikler yapılır.Ders için uygun araç ve gereçler hazırlanır ve sınıf şartları bunları kullanmaya uygun hale getirilir. Öğrencilerin panoyu ve perdeyi görecekleri şekilde bir oturma düzeni sağlanır. Sınıf içi ısı, ışık ayarlamaları yapılır. Sınıfta çok fazla gürültü olmamasına dikkat edilir. Sınıf ortamının temiz olmasına dikkat edilir.
Ders önce sunum ve sonrasında soru- cevap ve etkinlikler üzerinden anlatılır. Bu uygulamalar üzerinden tartışmalar ve yorumlar yapılır. Öğretmen öncelikle slaytla verdiği örnekler üzerinden güdüleme ve hatırlatma işlemini gerçekleştirdikten ve konu anlatımını tamamladıktan sonra kendi hazırlamış olduğu materyal(''Bil bakalım ''panosu)üzerinden ya da öğrencilerinden hazırlamasını istediği bir etkinlik üzerinden konunun pekişmesi ve geri bildirimi yapılır. Uygulamada öncelikle öğretmen ; materyali üzerinden, hazırladığı derecelendirilmiş sorular yeterliliklerine göre belirlediği öğrencilerine yöneltir.
Geliştirme aşamasında yapılacak uygulamalar:
1) Öğrenciler soru ve cevap grubu olarak ikiye ayrılır ve soru grubu hazırladıkları soruları cevap grubuna yönelterek etkin katılım ve geri bildirim gerçekleşir.
2)Öğrenciler iki gruba ayrılarak hazırlamış oldukları soruları birbirlerine yönelterek kendi grubundaki arkadaşlarına drama tekniğini kullanarak konuşmadan; işaretler ,jest ve mimikler yoluyla anlatmaya ve buldurmaya çalışır.
Sınıf içi yapılan etkinlikler ile ortaya çıkan ölçme neticesinde öğrenen durumu tespit edilerek uygulanan yöntem ve tekniğin varsa eksik yönleri tespit edilir ve gerekirse materyal yeniden düzenlenir ve tasarlanır.
UYGULAMA:
Dersin öğretimiyle ilgili yöntem ve teknik bakımından ortaya çıkmış eksikleri giderildikten ve materyal gelişimi sağlandıktan sonra uygun ortam ve öğrenen grubu üzerinden uygulamanın gerçekleşmesi sağlanır.
DEĞERLENDİRME :
Öğrencileri değerlendirmek için dersin sonunda çoktan seçmeli sorularla ya da kompoziyon çalışması şeklinde hazırlanmış bir uygulama yapılır. Öğrencilerin bu sorulara verdiği cevaplar ya da konuyu yazılı ifade beceri düzeyleri değerlendirilecek ve geri bildirim verilecektir. Öğrencilerle yapılan etkinliklerde öğrenci davranışları gözlemlenecektir. Bütün bu değerlendirmelerle kullanılan materyalin, yapılan uygulamaların yeterli olup olmadığına karar verilecektir.Değerlendirme bittikten sonra deyim ve atasözleri şeklindeki kalıplaşmış ifadelerin ,yazılı ve sözlü anlatımdaki yeri günlük hayattaki işlevini anlayıp uygulayabildilme durumları gözden geçirilir ve tekrar edilir. Ders sonunda süre kalırsa gönüllü öğrencilerden günlük hayatta en çok kullandıkları ve anlamını bildikleri deyim ve atasözlerini sınıfta paylaşmaları istenir.
SINIFTA İLETİŞİM SÜRECİ DÖNGÜSÜ
BÖLÜM 3:
KONU ANLATIMI:
DEYİMLER
Bir olayı, bir durumu, bir kavramı daha etkileyici anlatmak için en az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan ve çoğu zaman gerçek anlamdan uzaklaşıp kendine özgü anlam kazanan kelime gruplarına deyim denir.
Deyimler, hem yazılarımıza hem de konuşmalarımıza derinlik katar. Anlattıklarımızı ilgi çekici hâle getirir. Birkaç cümleyle anlatabileceğimiz bir durumu iki üç sözcükten oluşan bir deyimle anlatabiliriz. Böylece kısa ve özlü anlatım sağlamış oluruz.
Örnek
sırt: Boyundan bele kadarki bölüm
yer: Bir şeyin kapladığı boşluk, mekan.
gelmek: ulaşmak, varmak.
» Sırtı yere gelmemek: Güçlü olmak, sarsılmamak, yerinden düşürülememek.
Deyimlerin Özellikleri
1. Deyimler kalıplaşmış sözcüklerdir. Deyimlerde bulunan sözcüklerin yerine eş anlamlıları bile getirilemez. Sözcüklerin yerleri değiştirilemez. Bu şekilde bir kullanım anlatım bozukluğuna yol açar.
Örnek
» Sürahiden boşalırcasına yağmak (Yanlış)
» Bardaktan boşalırcasına yağmak (Doğru)
» Suratından düşen bin parça (Yanlış)
» Yüzünden düşen bin parça (Doğru)
2. Deyimler şahsa ve zamana göre çekimlenebilir.
Örnek
» Ödevimi yapınca öğretmenin gözüne girdim. (Ben)
» Ödevimizi yapınca öğretmenin gözüne girdik. (Biz)
3. Deyimler genellikle mecaz anlamlıdır.
Örnek
» “Kök söktürmek” deyimi “bir bitkinin kökünü çıkarttırmak” değil, “güçlük çıkarmak, uğraştırmak” anlamındadır.
» “Hapı yutmak” deyimi “ilaç içmek” değil, “kötü duruma düşmek” anlamındadır.
4. Bazı deyimlerin gerçek anlamları da vardır.
Örnek
» Sır saklamak: Sırrı açıklamamak
» El sürmemek: Değmemek, dokunmamak
5. Deyimler bir kavramı ya da bir durumu anlatmak için kullanılır. Ders verme amacı taşımaz.
Örnek
» “Burun kıvırmak” deyimi, beğenmeyip küçümsemek anlamını içermektedir. Herhangi bir ders verme amacı taşımamaktadır.
6. Deyimler sözcük grubu ya da cümle şeklinde bulunabilir.
Örnek
» Ağzı kulaklarına varmak (sözcük grubu)
» İğne atsan yere düşmez (cümle)
» İçi içine sığmamak (sözcük grubu)
» Ne tadı var ne tuzu (cümle)
ATASÖZÜ
Uzun gözlem ve deneyimler sonucu oluşmuş, bilgi ve öğüt veren kalıplaşmış sözlere atasözü denir.
Atasözlerinin Özellikleri
1. Atasözlerinin söyleyeni belli değildir, atasözleri halkın ortak malıdır.
2. Atasözleri kalıplaşmış sözlerdir. Bu yüzden atasözünü oluşturan sözcükler yerine başka sözcükler getirilemez, sözcüklerin sıralanışında da değişiklik yapılamaz.
Örnek
“Damlaya damlaya göl olur. ” atasözünde bulunan “göl” sözcüğünün yerine “havuz” sözcüğünü getiremeyiz. Sözcüklerin yerlerini değiştirip “Göl damlaya damlaya olur.” da diyemeyiz. Atasözlerinin hepsi tamamlanmış bir yargı bildirir. Bu nedenle atasözleri cümle değeri taşır.
3. Atasözlerinin birçoğunda mecazlı bir söyleyiş vardır.
Örnek
“Terzi kendi söküğünü dikemez ” atasözü, “İnsanlar başkalarına yaptıkları hizmetleri kendilerine yapamazlar.” anlamını taşır. Bu atasözünün terziyle, sökükle bir ilgisi yoktur.
4. Çok az da olsa gerçek anlam taşıyan atasözleri de vardır.
Örnek
» Dost ile ye, iç; alışveriş etme.
» Bugünün işini yarına bırakma.
5. Atasözlerinin bazıları aynı veya yakın anlamlıdır.
Örnek
» Mum dibine ışık vermez. ↔ Terzi kendi söküğünü dikemez.
» Körle yatan şaşı kalkar. ↔ Üzüm üzüme baka baka kararır. ↔ İsin yanına varan is, misin yanına varan mis kokar.
6. Atasözlerinin bazıları zıt anlamlıdır.
Örnek
» Fazla mal göz çıkarmaz. → Azıcık aşım, kaygısız başım.
» İyilik eden iyilik bulur. → İyilikten maraz doğar.
Atasözleri ve Deyimleri Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar
Atasözleri ve Deyimlerin Ortak Özellikleri:
1. Çok eski zamanlardan günümüze ulaştıkları için kimin tarafından söylendikleri belli değildir.
2. Kısa ve özlü sözlerdir. Yani az sözcükle çok şey anlatırlar.
3. Kalıplaşmış sözlerdir. Herhangi bir değişikliğe uğramazlar.
4. Genellikle mecaz anlam taşırlar.
Atasözleri ile Deyimler Arasındaki Farklar:
1. Atasözleri cümle şeklindeyken, deyimler çoğunlukla söz grubu şeklindedir.
Örnek
» İşleyen demir ışıldar. (atasözü)
» İki yakası bir araya gelmemek (deyim)
2. Atasözleri tüm zamanlar için ve herkes için geçerlidir. Deyimler ise anlık durumlar için ve sözü söyleyen kişi ya da kişiler için geçerlidir.
Örnek
“Öfkeyle kalkan zararla oturur” sözü her zaman ve herkes için geçerli olduğu için atasözüdür
» “kulak kabartmak” sözü anlık bir durumu bildirdiği için deyimdir.
3. Atasözleri topluma öğüt verirken, deyimler sadece içinde bulunulan durumları bildirir. Yani deyimlerin ders verme özelliği yoktur.
Örnek
» “Çobansız koyunu kurt kapar.” sözü ders verdiği için atasözüdür.
» “Burnu havada olmak” sözü ise öğüt verme amacı taşımadığı için deyimdir
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME:
1) Konu kazanımı için hazırlanan materyalimiz konunun pekişmesi ve geri dönüt amacıyla kullanılır.
2)Çoktan seçmeli testler ,boşluk doldurma ,kompozisyon yazma ve soru- cevap yöntemi ile öğrencilerin ders sonunda elde ettikleri kazanımlar ölçülür.
BÖLÜM 4:
MATERYALİN DEĞERLENDİRİLMESİ:
Belirlenen hedef ve kazanımlara ulaşmak amacıyla tasarlanan materyal hem bu konu hem de Türkçe dersinin öğretim planı içerisindeki diğer hedef ve kazanımları için de kullanmaya uygun olduğundan hem ürün hem de süreç odaklı bir özellik gösterir.Ölçme ve değerlendirme neticesinde kullanılan yöntem ve teknikler açısından bakıldığında materyalin öğrencilerde bilişsel ve duyuşsal alana yönelik kazanımları istenilen ölçüde sağladığı görülmektedir.Materyal seçimi ve hazırlama ilkeleri açısından bakıldığında ise öğrenen düzeyine uygun, açık ve anlaşılır olmakla birlikte öğrenci katılımını maksimum düzeyde desteklemiş ve hedefler açısından etkinliliği kanıtlanmıştır.
Hazırladığım materyale 10 üzerinde 9 puan veriririm;çünkü insan elinin ve aklının ortaya koyduğu hiçbir tasarı kusursuz değildir..:)
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENİ