İNGİLİZ EDEBİYATI

İngiliz Edebiyatı

Rönesans Dönemi İngiliz Edebiyatı: İngilizcenin yazı diline dönüşmesinde büyük katkıları olan ve Canterbury Hikâyeleri adlı eseri bulunan Chaucer (1340-1400) İngiliz edebiyatında Rönesansa zemin hazırlayan yazarlardan birisidir.
“Elizabeth Dönemi “adı verilen XVI. yüzyılda tiyatro ve şiir türlerinde önemli eserler ortaya konmuştur. Rönesans dönemi İngiliz edebiyatının en önemli tiyatro yazarı Shakespeare (1564-1616)’dir. Shakespeare dram ve komedya türlerinde hem nazım, hem düzyazı, hem de her ikisini birlikte kullanarak başarılı oyunlar yazmıştır. Oyunlarının tamamı beşer perdeden oluşur. Kin, aşk, dostluk, yükselme, öç alma gibi hemen hemen tüm insanî boyutları derinlemesine irdelemiştir. Başlıca dramları arasında Romeo ve Juliet, Hamlet, Macbeth, Othello, Kral Lear; en önemli komedyaları arasında da Venedik Taciri, Yanlışlıklar Komedyası sayılabilir.
Marlowe (1564-1593) ve Ben Jonson (1573-1637) da dönemin önemli tiyatro yazarları arasında yer alırlar. İlk büyük İngiliz şairi olan Edmund Spenser (1552-1599) ise pastoral türde yazdığı şiirlerini Çoban Takvimi, alegorik bir destanını da Peri Kraliçesi adlı eserlerinde topladı. Tasvir ve ruh çözümlemelerinde başarılı olan ve üslûba önem veren dönemin son büyük şairi John Milton (1608-1674)’un en önemli eseri Kaybolmuş Cennet adlı konusunu Tevrat’tan aldığı dinî destanıdır. Montaigne gibi deneme türünde başarılı ürünler veren Bacon (1561-1626)’un en önemli eseri ise denemeler’dir.
Klâsik Dönem İngiliz Edebiyatı: Klâsisizm akımı İngiltere’de çok kısa sürmüştür. Bu akımın İngiliz edebiyatında iki önemli temsilcisi vardır: Şiir ve oyunlarıyla Drydon (1631-1700) ve şiirleriyle Pope (1688-1744).
Romantik Dönem İngiliz Edebiyatı: İngiltere’nin kuzeybatısında yer alan göller bölgesinde bir süre yaşamış olan ve bundan dolayı kendilerine “Gölcüler” denilen Wordsworth (1770-1850), Coleridge (1772-1834) gibi sanatçılar, ayrıca Lord Byron (1788-1824), Shelley (1792-1822) ve Keats (1795-1821) gibi şairler bu akımın başlıca temsilcileri arasında yer alırlar.
20. Yüzyıl İngiliz Edebiyatı: 20. yüzyılda İngiliz edebiyatı en çok roman türünde başarılı ürünler vermiştir. J. Conrad (1857-1941) macera ve deniz romanları yazmıştır. İrlandalı romancı James Joyce (1882-1941) ise klâsik roman kurallarını bir tarafa bırakarak, modern roman tarzının örneklerini vermiştir. Kronolojik zaman akışını değil, insanın bilinçaltının belirlediği zaman sistemini esas almıştır. İnsanın iç dünyasını kendi mantıkî gerçekliği içinde olduğu gibi sunmaya çalışır. Bir olaydan başka bir olaya, bir zamandan başka bir zamana atlar, kalemini çağrışımların emrine verir, bazen dilin gramatikal sistemini bozar, başka dillerden alıntılar yapar, kahramanların iç konuşmalarına geniş yer verir. Onun romanları alışılmış klâsik roman kurgusuna uymaz.
Dublinler (1914) adlı eserinde on beş hikâye yer almaktadır. Üçü çocukluk, dördü genlik, dördü orta yaşlılık, dördü de sosyal hayatla ilgilidir. kitap, bütün bir roman olarak da okunabilir. Diğer önemli eseri ise Ulysses (1922) adlı romanıdır. O bu romanında Dublin özelinde çağdaş dünyanın bir destanını verirken, asıl olarak modern bireyin zihinsel hayatını tüm yoğunluğu ve düşünce karmaşıklığı ile sunmaktadır. Eserleri genellikle Dublin kenti etrafında yoğunlaşır. V. Woolf (1882-1941) önemli bir İngiliz kadın roman yazarıdır. O da James Joyce gibi bilinç akımı tekniğine baş vurmuştur. “Acı” ve “yalnızlık“, “kadın sorunları” temalarına ağırlık vermiştir. romanlarında insan zihninin herhangi bir günde algıladığı şeyleri aktarmaya çalışır. Eserlerinin başlıcaları Jacob’ın Odası (1922), Perde Arkası (1941), Mrs. Dalloway, Orlando, Dalgalar, Yıllar’dır.

SHAKESPEARE (1564-1616)
Trajedi ve komedi türlerinde hem şiir, hem düzyazı, hem de şiir-düzyazı biçiminde yapıtlar ortaya koymuştur. Eserleri:nda kin, aşk, dostluk, yükselme, öç alma gibi duygulan derinlemesine irdelemiştir. Başlıca trajedileri “Romeo ve Juliet”, “Hamlet”, “Macbeth”, “Othello”, “Kral Lear”; komedileri “Venedik Taciri”, “Yanlışlıklar Komedyası”dır. Bu tür Eserleri:nın yanı sıra; manzum hikâyeleri ve romantik şiirleri de vardır.
Eserleri: Hamlet, Macbeth, Romeo ve Juliet, Venedik Taciri, Othello, Kral Lear, Hırçın Kız, Yanlışlıklar Komedyası, Bir Yaz Gecesi Rüyası, Jul Sezar, Antonlus ve Kleopatra: tiyatro
BACON (1561 -1626)
Eserleriyle bilimin ve felsefenin gelişimini göstermiş, doğa ve akıl arasında bir bağ kurulabileceği fikrini yerleştirmiştir. Ona göre bilim, doğanın özüne yönelmelidir. Pragmatizm ile sonuçlanacak olan deney temeline dayanan İngiliz felsefesinin temellerini atmıştır. Ona göre bilimin başlıca yöntemi tümevarım yöntemidir. Düşüncelerini “denemeler” ve “Yeni Atlantis” adlı Eserlerinde dile getirmiştir.
JONATHAN SWİFT (1667 – 1745)
İngiliz edebiyatının en usta hiciv yazarı sayılır. Kendini İrlanda’nın sorunları üzerinde çalışmaya ve yazmaya vermiş, İngiltere’nin baskıcı politikalarına karşı yaptığı mücadelede birbiri ardına yayımladığı siyasi yazılarla İrlanda’da ulusal bir kahramana dönüşmüştür. 1726′da tamamladığı romanı “Gulliver’in gezileri” ile de tüm zamanlara yayılan bir ün kazanmıştır.
DANİEL DEFOE (1660 – 1731)
“Robinson Crusoe” adlı romanıyla tanınmıştır. romanların yanı sıra şiir, öykü; tarihsel, dinsel, politik, didaktik ve ekonomik yazılar kaleme almıştır. Eserlerinde, gerçekçi bir tarzda cesaret, mutluluk ve insan iradesinin verimli kullanılması gibi konuları işlemiştir.
ROBİNSON CRUSOE – Daniel Defoe
Robinson Crusoe, orta halli bir İngiliz ailesinin çocuğudur, gezi ve serüven meraklısıdır. Bir deniz yolculuğu sırasında içinde bulunduğu gemi Güney Amerika sahillerinden az ötede kayalara çarpıp karaya oturur. Robinson yüzerek karaya çıkar. Yolcuların geri kalanı boğulur. Adada kendisinden başkasının olmadığını anlar. Yaptığı salla batık gemiden gerekli araç ve gereci kıyıya taşır. Yelken bezinden bir çadır yapar. Gemide bulduğu mürekkep ve kağıtla günü gününe anılarını yazmaya başlar. Yıllar sonra adada Cuma adını verdiği bir köleyle karşılaşır. Ona İngilizce öğretir. Robinson’la Cuma bir gemiyi korsanlardan kurtararak İngiltere’ye dönerler. Artık kendi ülkesinde bir yabancıdır.
CHARLES DİCKENS (1812 -1870)
İngiliz edebiyatında, realist romanın öncülerindendir. Eserlerinde 19. yüzyıl İngiltere’sinin sorunlarını ele almıştır. Döneminin toplum düzeninin çelişki ve sorunlarına daha derinden yaklaşmış, katı burjuva bencilliğinin karşısına halkın içinden sade ve sıradan insanların saflığını ve temizliğini çıkarmıştır. Eserlerinde, kişilerin ruhsal yapısını ve toplumsal çevresini derinlemesine tahlil etmiştir.
Eserleri: Oliver Twist, Pickwick’in Kâğıtları, David Copperfield, Antikacı Dükkânı, İki Şehrin Hikâyesi, Büyük Umutlar: roman
OLİVER TWİST – Charles Dickens
Bir yetimhanede büyüyen yetim Oliver Twist ve diğer çocuklar, açlık çekmektedir. Yetimhane müdürü Mr. Bumble, Oliver bir “sorun çıkarıcı” olarak mimlemiştir ve yetimhane kuruluyla birlikte onu herhangi bir isteyenin yanına çırak olarak vermeye karar verirler; ancak Oliver kaçmayı başarır ve Londra’nın yolunu tutar. Şehrin kenar mahallelerinden birinde aç ve yorgun dolaşırken kurnaz Dodger ile tanışır ve kendini Fagin’in yönettiği yankesici çocuklar çetesinin içinde bulur. Ayrıca merhametsiz Bili Sykies, onun kız arkadaşı Nancy ve köpeği Sykies ile tanışır. Oliver’ın başından birçok olay geçer ve sonunda Mr. Brownlow ile birlikte yükselen güneşe doğru uzaklaşırlar. Artık gelecek güzel günler onu beklemektedir.