ŞİİR TAHLİLİ NASIL YAPILIR

A. ŞİİRİN BİÇİM YÖNÜNDEN İNCELENMESİ
1. Dörtlük,beyit hangi birimlerden oluşuyor belirtilmesi,
2. Kaç dörtlük veya kaç beyitten oluştuğunun belirtilmesi,
3. Şiirin ölçüsünün ve duraklarının belirtilmesi,
4. Kafiye (kafiye çeşitleri belirtilecek) ve rediflerin gösterilmesi,
5. Kafiye şemasının gösterilmesi.
B. ŞİİRİN İÇERİK YÖNÜNDEN İNCELENMESİ
1. Anlamı bilinmeyen kelime ve deyimlerin açıklanması,
2. Şiirin bölümler halinde açıklanması,
3. Şiirin ana duygusunun belirtilmesi,
4. Şiirin dil ve anlatım özelliklerinin açıklanması,
5. Şiirin türü hakkında bilgiler verilmesi.

C. ŞAİRİN HAYATI, SANATI VE ESERLERİ HAKKINDA BİLGİLER
Alıntıdır
biçim yönünden incelemeye örnek: tam kurallara uygun değil... bazı açıklamalarla hazırladığım için bu şekilde... okulda öğrendiğiniz şekli uygularsınız artık...
SESSİZ GEMİ ŞİİRİNİN (Yahya Kemal Beyatlı)

8+6 lık duraklarla... 14' lük hece ölçüsüyle yazılmış, 6 beyitten oluşmuş bir şiirdir.
kafiye yapısı
zamandan_______a za(man) + dan
limandan_______a li(man) + dan zengin kafiye + redif
yol_______b y(ol)
kol_______b k(ol) tam kafiye
elemli_______c el(emli)
nemli_______c n(emli) zengin kafiye
gemidir bu_______d gemi(dir) +bu
matemdir bu_______d matem(dir) +bu zengin kafiye + redif >buradaki parantez içindeki ekler kafiyenin parçası olmuştur. çünkü kelime köklerinde kafiye bulunmamaktadı. fakat sondaki "bu" kelimeleri redif özelliği taşıyor.
bekler_______e b(ek)+ler
dönmeyecekler_______e dönmeyec(ek)+ler burada ortak ek var bu ortak ekler rediftir. kalan kafiye deki harf sayısı 2 adet yani tam kafiyedir.
yerinden_______f y(erin) +den
seferinden_______f sef(erin) +den zengin kafiye + redif
şu anda okullarda bunun nasıl gösterildiğini tam bilemeyeceğim ama beklediğin böyle bir şeydi galiba...
kafiye malum
sondaki harf uyumluluğudur.
1 harf aynıysa yarım kafiye
2 harf aynıysa tam kafiye
3 ve daha fazla harf aynıysa zengin kafiye
kafiyedeki kelime bir diğer kelimenin tamamında ise tunç kafiye
yani
..... pencereme yağmur y(ağardı)
.... bekleye bekleye saçım (ağardı) alttaki kelime üstteki kelimenin içinde olduğundan tunç kafiye diyebiliriz.
bir de cinaslı kafiye var... okunuşu aynı kelimelerle yapılmış kafiye dir.
yani
....dala uçup bülbül konmuş asmaya
...vazgeçmem götürseler beni asmaya okunuşu aynı iki kelime ile yapılmış kafiye...
son olarak redif nedir?
kafiyeyi oluşturan kelimelerin en sonundaki ekler aynı ise kafiye kelime kökünde aranır eğer ki kelimelerin kökü kafiyeliyse ekler rediftir... köklerinde kafiye yoksa ekler de kafiyenin parçası olarak değerlendirilir.
redif olarak değerlendirilmeyip kafiye olarak belirtilir.
(bu yaştan sonra beni uğraştırmayın... kalanı da siz ekleyin)
Allah zihin açıklığı veresin
bazı açıklamaları da yaptım...
bu açıklama bilgilerini kendine al
kafiyeleri parantez içi redifleri de "+" işaretiyle gösterdim...