TANZİMAT EDEBİYATI
*Türklerin tarih içinde karşılaştıkları üç farklı medeniyetin son halkası Batı medeniyetidir.
*Sözlü dönem-İslami Dönem-Modern Dönem
*Tanzimat Edebiyatı Modern dönemin neticesinde edebiyatımızda etkili olmuştur.
*Osmanlı devlet yapısının son yüzyıllarda Batı devlet yapısı ve düşünce sistemi karşısında güç kaybetmesi devlet politikalarında yenileşmelere neden olmuştur.
*Yenileşme askeri alanda başlamıştır ve askeri çeşitli yenilikler yapılmıştır.
*Osmanlı topraklarında yaşayan azınlıklar da dış güçler tarafından sahiplenilmeye başlanmış ve neticesinde Osmanlı Devleti azınlıklara çeşitli haklar ve imtiyazlar vermeye başlamıştır.
*Devlet yapısında değişiklikler yapılmıştır.
*Sadrazam Mustafa Reşit Paşa tarafından 3 Kasım 1839’da Gülhane Parkı’nda duyurulan Gülhane Hatt-ı Hümayunu (Tanzimat Fermanı),1856’da ilan edilen Islahat Fermanı ve devamındaki çalışmalar devleti kurtarmak,kişi haklarını düzenlemek,yeni kurumlar kurmak için yapılan önemli çalışmalar idi.
*Tanzimat Fermanı ile:
-Vatandaşların can ve mal güvenliğinin devlet güvencesine
alınacağı,
-Herkesten gelirine göre vergi alınacağı,
-Askerlik işlerinin düzene konacağı,
-Yargılanmadan kimsenin suçlanamayacağı,
-Kanun gücünün padişahın gücünden üstün olacağı,
-Mülkiyet edinme hakkının verileceği,
-Rüşvet ve kayırmacılığın yasaklanacağı duyurulmuştur.
TANZİMAT EDEBİYATININ OLUŞUMU
*Devletin Batılılaşma arzusu neticesinde Avrupa’ya Türk aydınları gönderildi.
Osmanlıların Fransa Elçisi Yirmisekiz Mehmet Çelebi Efendi’nin Sefaretnamesi,İbrahim Müteferrika’nı 1726’da kurduğu matbaa Batı’ya açılan ilk önemli percerelerdir.
*1832’de kurulan Tercüme Odası’nda bulunan gençler Fransızca öğrendi ve bir çok eser tercüme edildi.Yusuf Kamil Paşa’nın Fenelon’dan çevirdiği Telemak adlı roman bu döneme aittir.
*Bu dönemde Takvim-i Vakayi(1831) ve Ceride-i Havadis(1840) gazeteleri Tanzimat Edebiyatı’nın oluşumuna önemli katkı sağladı.
*İtalyan ve Fransız tiyatro kumpanyaları oyunlar sergilediler.Tiyatroya ilgi artar.Şinasi Şair Evlenmesi adlı ilk Batılı Tiyatro örneğini 1859’da yazar.
*Dilimize Fransızca sözcükler girmeye başlar ve sıkı sıkıya bağlanılan Divan Edebiyatı’na ilgi azalır.
*Bu süreç neticesinde Fransız kültürüyle yetişen bir nesil ortaya çıktı.Böylece Tanzimat Edebiyatı’nın alt yapısı atılmış oldu.
TANZİMAT EDEBİYATININ BAŞLAMASI
*1860 tarihinde Tercüman-ı Ahval gazetesinin yayımlanması ile birlikte Tanzimat Dönemi Edebiyatı başlar.
*Amaç Batı örneğine benzer bir edebiyat ortaya çıkarmaktır.
*Hemen her türde eser vermişleridir.
*Böylece roman,hikaye,tiyatro,eleştiri,makale vb.bir çok yeni tür edebiyatımıza girmiştir.
*Bu edebiyat eski edebiyata tepki olarak doğmuştur.Bu nedenle geçmişe değil geleceğe yöneliktir.
*Doğu’ya değil,Batı’ya bağlıdır.
*Ancak eski-yeni,Doğu-Batı arasında bocalama yaşanmış ve bu durum dönemin edebiyatına da yansımıştır.
*Birinci dönem ve ikinci dönem sanat anlayışlarının farklı olması bu durumun bir göstergesidir.
TANZİMAT EDEBİYATINDA GÖRÜLEN İLKLER
İlk roman çevirisi: Telemak (Fenelon) - Yusuf Kamil Paşa
İlk Roman: Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat - Şemsettin Sami
İlk edebi roman: İntibah - Namık Kemal
İlk tarihi roman: Cezmi - Namık Kemal
İlk realist roman: Araba Sevdası - R. Mahmut Ekrem
İlk köy romanı: Karabibik - Nabizade Nazım
İlk Naturalist Özellikler Taşıyan Roman:Zehra-Nabizade Nazım
İlk hikaye denemesi:Müsameretname-Emin Nihat
İlk hikâye: Letaif-i Rivayat - Ahmet Mithat Efendi
İlk hikâye kitabı(Batılı anlamda): Küçük Şeyler - Samipaşazade Sezai
İlk tiyatro: Şair Evlenmesi - Şinasi
Sahnelenen ilk tiyatro: Vatan yahut Silistre - Namık Kemal
İlk tiyatro çevirisi: Zor Nikâh (Moliere) - A. Vefik Paşa
İlk eleştiri: Tahrib-i Harabat - Namık Kemal
İlk antoloji:Harabat-Ziya Paşa
İlk makale: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi - Şinasi
İlk pastoral şiir: Sahra - Abdülhak Hamit Tarhan
İlk noktalama işaretleri: Şair Evlenmesi – Şinasi
İlk şiir çevirisi:Tercüme-i Manzume-Şinasi
İlk resmi gazete: Takvim-i Vekayi(1831)
İlk özel gazete: Tercüman-ı Ahval (1860)- Şinasi ve Agah Efendi
TANZİMAT EDEBİYATI 1. DÖNEM GENEL ÖZELLİKLERİ
*1860-1876 arasına kapsayan dönemdir.
*Sanat toplum için anlayışıyla toplum eğitilmeye çalışılmıştır.
*Divan edebiyatı eleştirilmiş ancak yine de etkisinde kalınmıştır.
*Divan şiirinde görülen söz oyunları ve söz sanatları büyük ölçüde terk edilmiştir.
*Şiirde parça güzelliği yerine bütün güzelliği benimsenmiştir.
*İlk defa şiirlere bağımsız adlar verilmiştir.(Şinasi)
*Dilde sadeleşme savunulmuş ancak tam başarı sağlanamamıştır.
*Hece ölçüsünün ulusal nazım ölçüsü olduğu kabul edilmiş ancak daha çok aruz ölçülü şiirler yazılmıştır.
*Yazarların çoğu devlet görevlerinde çalışmaktadırlar.
*Tema olarak vatan,millet,hak,eşitlik,devlet vb. temalar ilk kez kullanılmıştır.
*Batılı edebi akımların izleri ilk kez bu dönemde görülmüştür.Şinasi ve Ahmet Vefik Paşa *Klasisizm’den,Namık Kemal ve Ahmet Mithat ise Romantizm’den etkilenmişlerdir.
*İlk örnekleri bu dönemde görülen roman, teknik yönden zayıf ve kusurludur. Romanlarda Batılılaşmanın yanlış anlaşılması, aile sarsıntıları, köle ticareti gibi konular işlenmiştir.
*Tanzimat tiyatrosu, sahne dili ve tekniği açısından başarılıdır. Tiyatro, halkı eğitmek için bir okul gibi düşünülmüştür.
*Tanzimat edebiyatı, batı etkisindeki Türk Edebiyatı’nın ilk durağı olmasından ötürü, Batı edebiyatı türlerinin ilk örnekleri bu dönemde verilmiştir. Bu dönem edebiyatı bir “ilk”ler edebiyatıdır.
TANZİMAT 2. DÖENM GENEL ÖZELLİKLERİ
*Bu dönemin, 1.Meşrutiyet Meclisi’nin 1877’de, Osmanlı- Rus savaşı gerekçe gösterilerek kapatılmasıyla başlayan baskıcı yönetimi vardır. Bu durum sanat ve edebiyatı da etkilemiştir.
*Bu dönemde toplum sorunlarından uzaklaşılmış, ‘sanat için sanat’ ilkesi benimsenmiştir.
*Dilde sadeleşme çabası bırakılmıştır. Dil oldukça ağırlaştırılmıştır.
*Batı edebiyatı türlerinde ürünler verilmiş, sanatçılar daha da ustalaşmıştır.
*Şiirin konusu genişletilmiş, bireysel konulara dönülmüştür. Ayrıca biçimsel yenilikler getirilmiştir.
*Romanda realizmin etkisi görülmüş, ilk realist roman bu dönemde yazılmıştır. Realizm ve natüralizm baskın akımlar olarak göze çarpar.
*Tiyatro önemini yitirmiş, sahne dil ve tekniği açısından başarısız eserler yazılmış. Tiyatro eserleri oynanmak için değil okunmak için yazılmıştır.
TANZİMAT ŞİİRİNİN ÖZELLİKLERİ
*Şiir halka ulaşmada bir araç olarak görülmüştür.
*İlk dönemde toplumsal ve felsefi,ikinci dönemde bireysel konular iş.
*Şiirin konusu genişletilmiştir.
*Nazım birimi çoğunlukla beyit iken ikinci dönemde bu anlayış kaybolmaya başlamıştır.
*Konu bütünlüğü ve birliği vardır.
*Kalıplaşmış düşsel imgeler yerine gerçekçilik şiire hakimdir.
*Üsluptan çok içerik önemlidir.
*Klasisizme bağlı Şinasi dışında çoğu sanatçı Romantizmden etkilenmiştir.
*Dilde sadeleşme amacı tam olarak başarılamamış,ikinci dönemde dil ağırlaşmıştır.
*Birinci dönemde divan şiiri nazım biçimleri ile yeni konular işlenmişken ikinci dönemde nazım şekillerinde de yenilikler denendi.
*Birinci dönemde kafiye göz için yapılırken ikinci dönemde kulak içindir.
*İkinci dönemde A.H.Hamit kafiyesiz şiirler yazmıştır.
TANZİMAT HİKAYE VE ROMANI GENEL ÖZELLİKLERİ
*Sosyal ve tarihi konulu roman ve hikayeler yazılmıştır.
*Sosyal romanlarda Doğu-Batı çatışması,kölelik,cariyelik,görücü usulü evlenme,alafrangalık özentisi,kadın-erkek ilişkileri işlenmiştir.
*Tarih konula eserlerde devletin içinde bulunduğu durumdan esinlenerek geçmişteki başarı dolu yıllar işlenmiştir.
*Tarih konulu eserlerde mekan genelde İstanbul dışı(Kırım,İran vb.),sosyal konulu eserlerde İstanbul(Beyoğlu,Çamlıca vb.),bazı romanlarda da farklı mekanlar kullanılmıştır.(Karabibik-Antalya)
*İlk dönemde Romantizm,ikinci dönemde Realizm etkilidir.
*İlk dönemde teknik zayıftır.Rastlantılar fazladır.N.Kemal ve A.Mithat olayın akışını keserek okuyucuya bilgi vermişler ve kişiliklerini gizlememişlerdir.
*Halka seslenen eserlerde dil sade,aydınlara seslenen eserlerde ağırdır.
*Eserlerde karakterden ziyade belli tipler vardır.Kötüler cezalandırılırken iyiler ödüllendirilmiştir.
*İlk öykülerde meddah geleneğinin etkisi vardır.
*İkinci dönem ilkine göre daha başarılı eserler verilmiştir
TANZİMAT DÖNEMİNDE GAZETECİLİK
*Başta Şinasi olmak üzere bir çok yazar gazetecilik ile ilgilenmiştir.
*Bu dönemde 60 civarında gazete çıkarılmıştır.
*Gazete halka ulaşmada önemli bir araç olmuştur.
*Takvim-i Vakayi 1831’de Saray tarafından çıkarılan ilk Resmi Türkçe gazetedir.
*Ceride-i Havadis 1840’ta İngiliz ortakları bulunan yarı resmi gazetedir.
*Tercüman-ı Ahval 1860’ta Şinasi ve Agah Efendi tara.. Çıkartılmıştır.
*Tasvir-i Efkar 1862’de Şinasi tarafından başlatılmış,1865’ten sonra da Namık Kemal tarafından devam ettirilmiştir.Sayfa düzenine getirdiği yenilikler ile bu gazete döneminin önemli gazetelerindendir.
*Hürriyet 1868’de Ziya Paşa ve Namık Kemal tarafından,
*İbret 1871’de Namık Kemal tarafından,
*Devir,Bedir,Tercüman-ı Hakikat Ahmet Mithat tarafından,
*Sabah, Semseddin Sami tarafından çıkarılmıştır
TANZİMAT DÖNEMİNDE TİYATRO
*Tanzimat dönemine kadar tiyatro faaliyetleri geleneksel tiyatrolar aracılığı ile sürdürülmekteydi.(Orta Oyunu-Meddah-Karagöz)
*Ceride-i Havadis gazetesinde yayımlanan tiyatro eserleri olumlu etkiler getirmiştir.
*Mihail Naum ve Güllü Agop adlı kişiler yarı resmi nitelikli Osmanlı Tiyatrosu’nu kurarak(1867) tiyatromuza katkı sağlamışlardır.
*Hayrullah Efendi’nin Hikaye-i İbrahim Paşa be-İbrahim-i Gülşeni adlı oyunu 1842’de yazılmıştır.Oyun 1859’dan sonra basıldığı için batılı tekniklerde yazılan ilk tiyatro oyunumuz 1859 tarihli Şair Evlenmesi adlı oyundur.
*Sahnelenen ilk eser ise Vatan Yahut Silistre adlı eserdir.(1873)
*Ahmet Vefik Paşa yazar ve çevirmen olarak o dönemde oldukça etkilidir.
*Recaizade’nin Afife Anjelik,Atala,Vuslat adlı eserleri dikkat çeker.
*Dönemin bir başka önemli ismi de A.H.Hamit’tir.Nesteren,Eşber,Finten önemli tiyatrolarıdır.Ayrıca Eşber aruzla yazılmış ilk manzum oyundur.
*Tiyatro şiirden sonroki en etkili türdür.
*İkinci Dönem sanatçıları oynanmak için değil okunmak için eserler vermiştir.
*Toplumsal aksaklıklar,tarihi konular,aile,gelenek,görenek,vatan sevgisi vb.konular işlenmiştir.
*Hamit dışındaki sanatçılar üç birlik kuralına uymuşlardır.
*Kişiler tek yönlüdür.İyiler iyi,kötüler ise kötüdür.
I. Dönem Tanzimat SanatçılarıŞinasi,Namık Kemal,Ziya Paşa,Ahmet Mithat Efendi,Şemsettin Sami,Ahmet Vefik Paşa’dır,Direktör Ali Bey
II. Dönem Tanzimat SanatçılarıRecaizade Mahmut Ekrem,Abdülhak Hamit Tarhan,Sami Paşazade Sezai,Muallim Naci,Nabizade Nazım
İBRAHİM ŞİNASİ(1826-1871
*Çalışkanlığı ve zekası ile M.Reşit Paşa’nın dikkatini çelmiş ve Maliye eğitimi alması için Paris’e gönderilmiştir.
*İlk batılı tiyatro,ilk özel gazete,ilk kez noktalama işareti kullanma,Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi ile ilk makaleyi yazma,ilk atasözleri kitabı olan Durub-u Emsal-i Osmani’yi yazma,ilk şiir tercümeleri yapma gibi edebiyatımızda belli başlı ilklere imza atmıştır.
*Seci ve cinas gibi söz oyunlarından arındırılmış sade nesrin kurucusudur.
*Cümleleri kısaltmış ve paragraf birimini ilk kez o kullanmıştır.
*Halk,adalet,millet gibi kavramları ilk kez o kullanmıştır.
*Sanat toplum için anlayışına sahiptir.
*Klasisizm akımından etkilenmiştir.
*Şair Evlenmesi oyunu tek perdelik bir komedidir.Oyunda görücü usulü ile evlenmenin sakıncaları ve alafrangalık işlenmiştir.Müştak Bey ve Kumru Hanım oyunun başkahramanlarıdır.
*Tiyatro:Şair Evlenmesi
*Şiir:Müntehabat-ı Eşar,Tercüme-i Manzume
*Derleme:Durub-u Emsal-i Osmaniye
*Sözlük:Kamus-ı Osmani
ZİYA PAŞA (1825-1880
*Namık Kemal ile birlikte Hürriyet gazetesini çıkarmışlardır.
*Düşünce olarak yenilikçi olmasına rağmen eserlerinde eskiyi sürdürmüştür.
*Eski-yeni arasında hep ikilemde kalmıştır.
*Divan şiiri geleneğini devam ettirmiştir.
*Gazel,kaside,terkib-i bent ve terci-i bent biçimlerinde insan,yaşam,kainat,yolsuzluk,rüşvet,adaletsizlik *konularını işlemiştir.
*Birçok dizesi halk arasında atasözü gibi kullanılmaktadır.
*Tercümeleriyle yeni edebiyata katkı sağlamıştır.
*Molliere’nin Tartüffe adlı komedisini hece ölçüsü ile çevirmiştir.
*Eleştiri türünde önemli eserleri vardır.
*Şiir ve İnşa’da halk edeb.,Harabat’ta divan şiirini savunması nedeniyle N.Kemal tarafından eleştirilmiştir.
*Sağlam ve sade bir dili vardır.
*Toplumsal sorunları başarıyla işlemiştir.
*Şiir:Eş’ar-ı Ziya,Zafername,Terci-i Bent,Terkib-i Bent
*Mülakat:Rüya (Edeb.mülakat türünün ilk örneğidir.)
*Antoloji:Harabat
*Düzyazı:Şiir ve İnşa,Arz-ı Hal,Makaleler)
NAMIK KEMAL (1840-1888)
*Vatan Yahut Silistre adlı oyunu nedeniyle Mogosa’ya sürgün edilmiştir.
*Fikir hayatında Şinasi’nin etkisi büyüktür.
*Keskin bir eski edebiyat düşmanı,yeni edebiyat savunucusudur.
*Ziya Paşa’nın Divan edeb. öven yazısından sonra eleştiri türünde Tahrib-i Harabat ve Takip adlı eserleri yazmıştır.
*Sanat toplum içindir anlayışına sahiptir.Dilin sadeleşmesini savunmuştur.
*Nesri şiirinden üstün olan sanatçı Romantizmden etkilenmiştir.
*Hürriyet kavramını ilk kullanan kişidir.Vatan,hukuk,eğitim kon.işlemiştir.
*Hürriyet Kasidesi oldukça meşhurdur.
*Tiyatroyu faydalı bir eğlence olarak nitelendirmiştir.
*İlk edebi roman olan İntibah,ilk tarihi roman olan Cezmi,sahnelenen ilk oyun olan Vatan Yahut Silistre önemlidir.
*Roman:İntibah,Cezmi
*Tiyatro.Vatan Yahut Silistre,Celaleddin Harzemşah,Gülnihal,Akif Bey,Zavallı Çocuk,Kara Bela
*Eleştiri:Tahrib-i Harabat,Takip,Renan Müdafaanamesi
*Tarih:Osmanlı Tarihi,İslam Tarihi,Kanije Muhasarası
*Düz Yazı:Evrak-ı Perişan,Devr-i İstila
AHMET MİTHAT EFENDİ (1844-1912
*Evinde matbaa kurarak kendi eserlerini yayımlamıştır.
*Dekadanlar diyerek Servet-i Fünûncuları eleştirmiştir.
*Halkı aydınlatması nedeniyle Hace-i Evvel denmektedir.(İlk Öğretmen)
*Halka okuma zevki aşılamaya çalışmıştır.Yeni edebiyat taraftarıdır.
*Eserlerinin dili oldukça sadedir.Halkı eğlendirerek eğitmeyi amaçlamıştır.
*Yazı makinesi olarak bilinir.
*Batı’nın üstünlüğünü kabul etmekle birlikte körü körüne bağlanmaya karşıdır.
*Kölelik,Batı taklitçiliği,evlilik,kızların eğitimi,töre,macera başlıca temalardır.
*Yeniçeriler adlı romanı ilk tarihi roman denemesi sayılır.
*Letaif-i Rivayat adlı hikaye serisi hikayenin ilk örnekleri sayılır.
*Anlatımı keserek okuyucuya ansiklopedik bilgiler aktarmıştır.
*Edebi kişiliği ile Ahmet Rasim,H.Rahmi,Muallim Naci gibi isimleri etkilemiştir.
*Roman:Hasan Mellah,Hüseyin Fellah,Felatun Beyle Rakım Efendi,Pariste Bir Türk
Henüz On Yedi Yaşında,Dürdane Hanım,Jön Türk…
*Hikaye:Kıssadan Hisse,Letaif-i Rivayat
*Gezi:Avrupa’da Bir Cevelen
*Tiyatro:Açıkbaş,Çerkez Özdenler
*Gazete:Bedir,Devir,Tercüman-ı Hakikat
ŞEMSEDDİN SAMİ (1850-1904
*Edebi yaşamına gazetecilikle başlamıştır.
*Zamanının en büyük dil bilgini kabul edilen yazar,sözlük,ansiklopedi ve dil alanındaki çalışmaları ile tanınır.
*İlk yerli romanımız olan Taaşşuk-u Talat ve Fıtnat’ı yazmıştır.
*İlk sözlük çalışması Fransızca-Türkçe bir sözlük olan Kamus-ı Fransevi’dir.
*Bugüne dek hazırlanmış en kapsamlı Arapça-Türkçe sözlük olan Kamus-u Arabi’nin yazarıdır.
*Modern biçimde hazırlanmış Türkçeden-Türkçeye ilk sözlük olan Kamus-ı Türki’yi yazmıştır.
*Orhun Abideleri’nin ve Kutadgu Bilig adlı eserin izahlı çevirilerini hazırlamıştır.
*Roman:Taaşşuk-u Talat ve Fıtnat
*Çeviri:Robenson Kruzo,Sefiller
*Tiyatro:Besa yahut Ahde Vefa,Gave
AHMET VEFİK PAŞA (1823-1891
*1879’da Bursa Valisi iken burada bir tiyatro kurmuştur.
*Önemli bir devlet adamıdır.Elçilik binalarına bayrak asma âdetini o başlatmıştır.
*Edebiyat yaşamı çeviriler ile başlamıştır.
*Kimi tiyatro çevirileri uyarlamadır.Molliere’nin Zor Nikah ve Zoraki Tabip oyunlarını uyarlamıştır.
*Türk tiyatrosunun gelişmesine çok büyük katkılar sağlamıştır.
*MEB iken öğretmen okullarını açtırmış ve kız ve erkek çocuklara belli yaşlara kadar zorunlu eğitimi getirmiştir.
*“Benim evime Türk malından başka bir şey giremez.”diyebilen bir yapıdadır.
*Milliyetçilik ve Türkçülük akımlarının dönemindeki en büyük temsilcisidir.
*Anadolu Türk Lehçesine ait ilk sözlük olan Lehçe-i Osmani’yi yazmıştır.
*Çağatayca yazılmış Ebulgazi Bahadır Han’a ait Şecere-i Türk adlı eseri çevirmiştir.
*Sözlük:Lehçe-i Osmani
*Atasözü ve Deyimler:Müntehabat-ı Durub-ı Emsal
*Çeviri:Kocalar Mektebi,Tartüffe
*Adapte:Zoraki Tabip,Zor Nikar, Azarya , Tabib-i Aşk
Direktör Ali Bey (1844-1899)
*Teodor Kasap tarafından çıkarılan ilk mizah dergisinde mizahi yazılar yazmıştır.
*Mizah edebiyatımızın kuruluşunda etkili olmuştur.
*Günlük türünün ilk örneği olan Seyahat Jurnali’ni yazmıştır.
*İlk mizahi sözlük olan Lehçet’ül-Hakayık’ı yazmıştır.
*Kokona Yatıyor,Ayyar Hamza adında tiyatro adapteleri vardır.
TANZİMAT İKİNCİ DÖNEM SANATÇILARI
RECAİZADE MAHMUT EKREM (1847-1914
*Tanzimat Döneminin öder,rehber,öğretmen nitelikteki yazarıdır.
*Servet-i Fünun’un kuruluşunda etkili olmuştur.
*Sanat için sanat anlayışına sahiptir.İnsan,sevgi ve ölüm konularını bolca işlemiştir.
*Süslü ve sanatlı bir üslubu vardır.
*Muallim Naci ile eski-yeni çatışmasına girmiştir.Kulak için kafiyeyi savunmuştur.
*Zemzeme ve Takdir-i Elhan’da yeni edebiyatı ve bu görüşleri savunmuştur.Muallim Naci de ona Demdeme adlı eseri ile cevap vermiştir.
*“Zerreden güneşe kadar her şey şiirin konusu olabilir.”görüşünü savunmuştur.
*Edebiyatımızdaki ilk Realist roman olan Araba Sevdası’nı yazmıştır.Şiirlerinde Romantizm’den etkilenmiştir.
*Üç çocuğunun ölümünden –özellikle oğlu Nijad’ın ölümünden-oldukça sarsılmıştır
*İlk edebi bilgiler kitabı olan Talim-i Edebiyat’ı yazmıştır.
*Başarılı bir tiyatro yazarıdır.
*Hikaye :Şemsa,Saime Eleştiri:Takdir-i Elhan
*Tiyatro:Afife Anjelik,Çok Bilen Çok Yanılır,Atala
*Şiir:Nağme-i Seher,Yadigar-ı Şebap,Zemzeme,Nijat Ekrem (Şiir-anı)
*Düz yazı:Talim-i Edebiyat
ABDÜLHAK HAMİT TARHAN (1852-1937
*Tanzimat Dönemi’nin Şair-i Azam ünvanlı en büyük şairirdir.
*Ölüm,fizikötesi,sevinç,ümit,isyan,aşk,vatan,millet,günlük yaşam ve feryat gibi temalarda epik-lirik-felsefi şiirler yazmıştır.
*Şiirlerinde aruzu esas almakla birlikte heceyi de kullanmıştır.
*Süslü ve sanatlı bir dili vardır.
*Sanat için sanat anlayışına sahiptir.
*Divan ed. nazım biçimlerinde önemli değişiklikler yapmıştır.Eski kalıpları yıkarak yeni nazım biçimleri kullanmıştır.
*Tiyatrolarını okunmak için yazmıştır.
*Romantizmin etkisindedir.
*Validem adlı şiir kitabında ilk kez uyaksız şiirler denemiştir.
*Sahra adlı şiir türü eserinde ilk pastoral şiire yer vermiştir.
*Roman ve hikaye türü eseri yoktur.
*Eşber aruz ölçüsüyle yazılmış ilk oyun,Nesteren hece ölçüsüyle yazılmış ilk oyundur.
*Tiyatrolarında kullandığı ağır dil oyunların sahnelenmesine engellemiştir.
*Eşi Fatıma Hanım’ın ölmü üzerine unutulmaz Makber şiirini yazmıştır.
*Şiir:Sahra,Makber,Ölü,Hacle,Bala’dan Bir Ses,Validem,Kürsi-i İstiğrak,Divanelik…
Tiyatro:İçli Kız,Sabr u Sebat,Duhter-i Hindu,Eşber,Nesteren,Finten,Maceray-ı Aşk
SAMİPAŞAZADE SEZAİ (1860-1936)
*Tanzimat döneminin Realist yazarlarındandır.
*Sergüzeşt adlı eseri ile tanınmıştır.Eser Romantizm’den Realizme geçişin örneği sayılır.
*Edebiyatımızda Batılı anlamda ilk öykü sayılan Küçük Şeyler adlı eserin yazarıdır.
*Kısa hikaye yazma türünün kurucusu sayılır.
*Sanat için sanat anlayışına sahiptir.
*Bazı makale,hikaye ve sohbetlerini Rumuz’ul Edep adlı eserinde toplamıştır.
*Çok sevdiği yeğeni İclal’in ölümünden duyduğu acıyı mensur bir mersiye biçiminde bazı nesir ve hatıralarıyla birlikte anlatmıştır.
*Sergüzeşt macera demektir.Kafkaslardan gelen Dilber adlı bir esir kızın acı dolu hayatı anlatılmıştır.
MUALLİM NACİ (1850-1893)
*Asıl adı Ömer olan sanatçı Tanzimat Dönemi’nde Divan edebiyatı alışkanlıklarını sürdüren isimlerin başında gelir.(A.Mithat’ın damadıdır.)
*Uyak göz içindir diyerek R.M.Ekrem’in karşısında durmuş ve dolaylı yönden Servet-i Fünun’un doğmasında rol oynamıştır.Bu tartışmaları neticesinde Zemzeme’ye karşılık vererek eleştiri türündeki Demdeme’yi yazmıştır.
*Eski şiire bağlı olsa da dilin sadeleşmesine katkısı olmuş ve hece ile de şiirler yazmıştır.
*Devrinde önemli bir edebiyat adamı olarak takdir görmüştür.Edebiyat tarihi ve sözlük sahasında önemli çalışmalar yapmıştır.
*Aruzu Türkçeye uydurmadaki başarısı Fikret ve Akif’i etkilemiştir.
*Şiir:Ateşpare,Şerare,Fürüzan,Sümbüle…
*Eleştiri:Demdeme,Yazmış Bulundum
*Tiyatro:Heder
*Anı:Ömer’in Çocukluğu,Medrese Hatıraları
*Edebiyat Tarihi:Osmanlı Şairleri
*Edebiyat Bilgileri:Islahat-ı Edebiyye
*Sözlük:Lügat-i Naci
NABİZADE NAZIM (1862-1893)
*Edebiyatımızda köy yaşamını anlatan ilk roman olan Karabibik ve Naturalist ilk roman sayılan Zehra adlı romanların yazarıdır.
*Romantizm’in izlerini taşıyan şiirler yazmıştır.
*Zehra adlı roman ayrıca edebiyatımızdaki ilk tezli roman kabul edilmektedir.(Bazı kaynaklarda ilk tezli roman olarak Yaban da geçmektedir.)
*Karabibik mekan olarak Antalya’nın Demre ilçesine bağlı Beymelek köyünde geçer.Eser romandan çok uzun öykü niteliğinde bir yapıdadır.
*Tanzimat edebiyatının yönü Batı’ya en fazla dönük yazarlarındandır.
*Roman:Karabibik,Zehra
*Şiir:Heves Ettim,Hâlâ Güzel…
*Öykü:Yadigarlarım (Otobiyografik özellik gözterir),Zavallı Kız,Sevda
|
|
|
|
|
|
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder