ARAP EDEBİYATI (MODERN DÖNEM)*islamdan önceki arap şiirinin en güzel örnekleri EL -MULLAKAT adı altında toplanıp kabe duvarına asılmıştır.
*19.YY dan günümüze kadar geçen süre ortaya çıkan gelişme ve modernleşme sürecinden dolayı Arap edebiyatında modern dönem olarak adlandırılır.
*Bu dönemde biçim yönünden kafiyesiz şiir,serbest şiir, düz yazı şiir örnekleri görülür.
*Arap nesri 19yy sonlarına kadar şiirde olduğu gibi zayıf, kapalı anlamdan çok lafzi sanatalrın ağır bastığı bir yapıya sahiptir.
*Cahiliye devrinde recez ve kasid adı verilen iki nazım şekli görülür
*Gazel nazım şekli arap edebiyatında yoktur.Gazel klasik biçimini iran edebiyatında kazanmıştır
*Tasavvufi şiir anlayışı selçuklular döneminde yaygınlaşmıştır.
*cahiliye devrinde şiir, ferdi duyguları ve kabie hissiyatını dile getirir.
*Emeviler devrinde genel arap siyasetine dönük olmuş.
*Abbasiler devrinde topluma ve toplumdaki maddi zevklere yönelik olmuştur.
*ilk nesir örnekleri ise hitabet metinleridir.
*abbasiler zamanında nesir;mürselat ,siyer ,megazi, fütuh ,tarih ,coğrafya ,edep ,muhazara hikaye makamat gibi türlerde genişlemiştir,
*islamla birlikte tefsir ,hadis ,fıkıh, kelam gibi islami ilimler ortaya çıkmıştır.
*islamdan sonra orataya çıkan nesir türleri ve eser verilen alanlar ise söyledir;
mürselat:resmi ve özel her türlü yazı(mektuplaşma)
siyer:(insanın huyu ve ahlakı analmına gelen siret kelimesinin çoğulu) peygamberi anlatan eserler..
megazi :islam adına yapılan savaş hikayeleri
futuh:islamın ilk dönemlerinde yapılan savaşlar ve alınan yerler
tarih ve coğrafya
dilbilgisi:*dilbilgisi çalışmalarının açtığı çığır BASRA OKULU..
*ilk arapça sözlük kitabü'l -Ayn
muhazarat:faydalı bilgiler,çeşitli haberler,fıkralar, anılar ,seçilmiş şiirler ve hutbeler üzerine açıklamalar
edebiyat:
emsal:atasözleri ,deyimler ,halk arasındaki meşhur sözlerin toplandığı eser..
hikaye:Öncesinde bu kelime yerine kullanılan isimler;esmar hurafat,kısas,rivayet,ahbar,ahadis,emsal,nevadir..
makam:kısa hikayeler..
ilim:kaynağı kur'an olan hadis, fıkıh ,kelam,tefsir ile ilgili eserler
ensab:soylar üzerine yazılan eserler
tabakat:yazılan tefsir ve hadislerin doğruluğunu araştırmak ,doğrusunu yanlışından ayırmak için yazılan eserler..
FARS(İRAN) EDEBİYATI
*19 YY ikinci yarısından ve 1o yy dan günümüze kadar gelen
*islamiyetten önce farsça şiir söyleyen ilk ve tek kişi BEHRAM-I GUR dur.
*islamdan sonra farsça şiir söyleyen ilk büyük şair RUDEKİ dir
*farsça şiirdeki ilk mutasavvıf şair SENAİ dir
*şiirin konusu :övmek ,övünmek ,aşk ş,arap ,kadın mersiye ,tavsif ,hiciv ,öğüt ve hikmet tir.
*zühd ve takav daha sonra şiire konu oldu.
FARS EDEBİYATINDA GÖRÜLEN USLUPLAR
***Türkistan / horosan uslubu:
*daha çok medhiye konulu kaside nazım şekli
*dönemim şairleri
RUDEKİ
FİRDEVSİ
UNSURİ
FERRUHİ
NASIR-I HSREV
MİNUÇİHRİ
SENA-İ GAZNEVİ
ÖMER HAYYAM
MU'İZZİ
***Irak/selçuklu üslubu:
*tasavvuf anlayışlı şiirler
*mesnevi nazım şekli özel bir konuma geldi
*dönemin şairleri
NİZAMİ
İSFAHANİ
HAKANİ
CAMİ
ATTAR
IRAKİ
MEVLANA
***Hint uslübu:
*ısfahan uslubu olarakta kullanılır
*ilmi tabir ve bilgilerden uzak ,günlük deyişli şiirler ortaya çıktı.
*dönemin şairleri
KELİM
ASİB
TALİB-İ AMULİ
URFİ-İ ŞİRAZİ
BİDİL
***Geriye dönüş uslübu:
*hint uslubuna muhalefet olarak doğdu
*şiraz ısafahn ve horsan bölgelerinde ilgi gördü.
FARS ŞAİR VE YAZARLAR
FİRDEVSİ:
*Lakabı fahreddin olup mahlası firdevsi dir
*sultan mahmut a yazdığı eseri ŞEYH- NAME
*ŞEH- NAME;iran tarihinin hükümdarlar ve aileleri gelenkeler mitoloji
masal menkıbe ve kahramanlık hikayeleri çerçevesinde manzum olarak mesnevi şeklinde anlatıldığı bir eserdir.
*aruz vezni fe'ülün ..... ..... ....... fe'ül dür
*60 bin beyittir.
*eser dünyanın faniliği ve kötülüğü anlatılır
*eserin kurgusu basit
GENCELİ NİZAMİ:
*İLK hamse şairi
*manzum aşk hikayeleri yazarı
*destansı şiir türünü zirveye taşıyan
*firdevsi ve senai etkisi görülür
*eserleri:divanı,penc genc ve 35000 beyitten olyşan hamse sidir
*hamsede yer alan mesneviler:
MAHZEN'ÜL ESRAR
HÜSREV Ü ŞİRİN
LEYLA VÜ MECNUN
BEHRAM NAME(HEFT PEYKER)
İSKENDER NAME
* TÜRK EDEBİYATINDA İSKENDER -NAME TÜRÜNÜN İLK VE EN TANINMIŞ OLANI AHMEDİ DİR.
FERİDÜDDİN-İ ATTAR:
*Eczacılık ve tıp ile uğraştığı için''attar'' lakabını alır
*eserlerinde en çok öne çıkan nazım şekli g azel ve mesnevi dir
*mesnevilerin hepsi tasavvufla ilgilidir
*eserlerinde daha çok hikaye anlatımına yer verir
*ESERLERİ
İLAHİ -NAME
ESRAR -NAME
MUSİBET-NAME
HÜSREV- NAME:konusu tasavvuf olmayan dünyevi aşk romanı
MANTIKU'T TAYR
MUHTAR-NAME
BÜLBÜL-NAME
PEND-NAME
DİVAN
TEZKİRETÜ'L -EVLİYA
SA'Dİ'İ ŞİRAZİ:
*en mehur eseri BOSTAN ve GÜLİSTAN dır.
*onun şiirve nesrinin en dikkat çekici özelliği akıcıve selh-i mümteni olmasıdır.
*dönemimnde gazelin müstakil bir nazım şekli olmasını sağlamıştır
*özlü sözleri ile dikkati çekmişitr
*mensur ve manzum eserelri KÜLLİYAT adıyla toplanmıştır.
*GÜLİSTAN mensur manzum karışık bir nasihatnamedir.
*BOSTAN ise şeh-name vezni ile aynı ahlaki bir mesnevidir.
*FERHENG-NAME-İ SA'Dİ Hoca Mesud tarafından BOSTAN ın kısaltılarak türkçeye yapılan ilk tercümedir
HAFİZ-İ ŞİRAZİ
*fars edebiyatının en başarılı gazel şairidir
*bilinen tek eseri başkaları tarafından derlenen DİVAN ıdır
*türk edebiyatında mesnevi ve gülistan'dan sonra en çok okunan eserdir.
*LİSANÜ'L -GAYB adı verilen HAFIZ DİVANı uzun süre bir fal kitabı oalarak da kullanılmıştır.
*divanı türkçeye ilk defa Abdülbaki Gölpınarlı tarafınfan tercüme edilmiştir.
CAMİ (MOLLA CAMİ)
*asıl adı Nuredddin Abdurrahan b.Ahmed dir.
*kasik dönem iran şiirinin son temsilcisi
*tasavvufla ilgilenmiştir.
*Ali şir Nevai onu eserlerinde övmüştür.
*manzum ve mensu r eserler vermiştir.
*eserleri:
*DİVANI
*HEFT EVRENG:(alttaki 7 eserin toplamı)
TUHFET'ÜL -AHRAR
SÜBHAT'ÜL-EBRAR
YUSUF U ZÜLEYHA
LEYLA VU MECNUN
HIRDE NAME -İ İSKENDERİ
SİLSİLET'ÜL ZEHEB
SALAMAN_I ABSAL
*BAHARİSTAN
*LAMİ 'İ eserini türkçeye çevirmesinden dolayı cami'i rum diye adlandırılmıştır.
NOT:Bu içerik www.kulturforum.biz ve AÖF Türk Dili ve Edebiyatı' nda okuyan öğrenciler için yapmış olduğumuz bir özet çalışmadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder