1.DOĞU CEPHESİ :
1878 Berlin Antlaşması’nda Rusya’nın Ermeniler’in koruyuculuğunu üstlenmesiyle Ermeni sorunu ortaya çıkmıştır. Özellikle Rusya’nın, ayrıca İngiltere ve Fransa’nın kışkırtmaları söz konusudur. Brest-Litowsk Antlaşması’ndan sonra Kafkaslarda ilerleyişe geçen Osmanlı ordusu Mondros’tan sonra geri çekilmiş, burada Ermenistan ve Gürcistan devletleri kurulmuştur.Ermeniler Wilson ilkelerine göre nüfus çoğunluğunda olduklarını iddia etmişler, Çukurova ve Doğu Anadolu’yu içine alan bölgede bir Ermeni devleti kurmak istemişlerdir. General Harbord yayınladığı raporda Ermeni iddialarının doğru olmadığını açıklamıştır.TBMM açıldığı sırada Ermeniler saldırılarını artırmış, bunun üzerine Doğu Cephesi komutanlığına getirilen Kazım Karabekir Paşa’ya hareket emri verilmiştir. (24 Eylül 1920). Sarıkamış, Kars ve Gümrü ele geçirilmiş, Ermeniler barış istemiştir.
Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920) :
* Çıldır gölü Aras nehri sınır olacak* Berlin Antlaşması ile kaybedilen Kars çevresi ile Ardahan’ın bir bölümü TBMM’ye bırakılacak* Ermenistan TBMM’nin onaylamadığı hiçbir anlaşmayı imzalamayacak* Doğu Anadolu’da Ermeniler’in çoğunlukta olmadığı kabul edilecektir.Önemi : TBMM’nin ilk askeri ve siyasi zaferidir.
Notlar :* Sevr’in geçersizliği ilk kez belirtilmiştir.* Misak-ı Milli kısmen gerçekleştirilmiştir.* Doğu sınırı belirlenmeye başlanmıştır.* Ermeni meselesi çözüme kavuşturulmuştur.* İlk kapanan cephe Doğu cephesidir. Buradaki birlikler batıya kaydırılmıştır.* Gürcistan’a bir nota verilmiş, Yapılan Batum Antlaşması’yla (23 Şubat 1921) Ardahan, Batum TBMM’ye verilmiştir.* Halkın TBMM1ye güveni artmıştır.
2.GÜNEY CEPHESİ :
Urfa, Antep ve Maraş bölgesi İngilizler, daha sonar Fransızlar tarafından işgal edilmiştir. İngiliz işgaline ayaklanmayan halk Fransızlar’ın Ermeniler’i kışkırtmaları ile yapılan katliamlar karşısında direnişe geçmiştir. Maraş ve Urfa TBMM açılmadan kurtarılmış, Antep bir yıllık bir kuşatmadan sonra düşmüştür. Çukurova bölgesinde de bazı mücadeleler yapılmıştır. Sivas Kongresi’nde alınan kararla güneyde Kuvay-ı Milliye kurulmasına çalışılmıştır. Bölgenin işgal altında tutulmasının mümkün olmadığını anlayan Fransızlar Sakarya Savaşı’ndan sonra imzalanan Ankara Antlaşması’yla askerlerini çekmişler, Hatay hariç Suriye sınırımız belirlenmiştir.Not-1: Güney Cephesindeki başarılar bir şehir halkının düzenli orduya karşı kazandığı başarılardır. Bu cephede düzenli ordu kurulamamıştır.
Not-2: Fransa , Ankara Antlaşması ile TBMM’yi tanıyan ilk itilaf devleti olmuştur.
3.GÜNEYBATI ANADOLU CEPHESİ :
Savaş sırasında yapılan gizli anlaşmalar ile Ege ve Akdeniz İtalya’ya verilmiş iken Doğu Akdeniz
’de güçlü bir İtalya’yı menfaatlerine uygun bulmayan İngiltere Ege Bölgesi’ni Yunanistan’a verince İtalya’nın diğer İtilaf Devletleri ile arası açılır ve Milli Mücadele’den yana tavır koyar. Her ne kadar İtalyanlar Antalya yöresini işgal etmişlerse de Ankara Hükümeti orduları başarılar kazanmaya başlayınca TBMM ile çatışmayı göze alamaz ve II. İnönü’den sonra kısmen, Sakarya Zaferi’nden sonra da tamamen Anadolu’dan çekilir.Not : İtalya ile silahlı mücadeleye girilmemiştir.
4.BATI CEPHESİ :
Düzenli ordunun kurulması : Yunanlılar’ın Bursa – Uşak arasındaki ilerleyişlerinin durdurulamaması, Gediz muharebelerinde alınan mağlubiyet, Kuvay-ı Milliye birliklerinin vatanı topyekün kurtaramayacağının, düzenli ordular karşısında başarılı olamayacağının anlaşılması ve zaman zaman halka baskı ve zulüm yapmaları düzenli ordu kurma çalışmalarını hızlandırmıştır. Ali Fuat Paşa ‘nın yerine Batı Cephesi komutanlığına getirilen İsmet ve Refet beylerin çalışmalarıyla düzenli ordu kurulmuştur.
* Çıldır gölü Aras nehri sınır olacak* Berlin Antlaşması ile kaybedilen Kars çevresi ile Ardahan’ın bir bölümü TBMM’ye bırakılacak* Ermenistan TBMM’nin onaylamadığı hiçbir anlaşmayı imzalamayacak* Doğu Anadolu’da Ermeniler’in çoğunlukta olmadığı kabul edilecektir.Önemi : TBMM’nin ilk askeri ve siyasi zaferidir.
Notlar :* Sevr’in geçersizliği ilk kez belirtilmiştir.* Misak-ı Milli kısmen gerçekleştirilmiştir.* Doğu sınırı belirlenmeye başlanmıştır.* Ermeni meselesi çözüme kavuşturulmuştur.* İlk kapanan cephe Doğu cephesidir. Buradaki birlikler batıya kaydırılmıştır.* Gürcistan’a bir nota verilmiş, Yapılan Batum Antlaşması’yla (23 Şubat 1921) Ardahan, Batum TBMM’ye verilmiştir.* Halkın TBMM1ye güveni artmıştır.
2.GÜNEY CEPHESİ :
Urfa, Antep ve Maraş bölgesi İngilizler, daha sonar Fransızlar tarafından işgal edilmiştir. İngiliz işgaline ayaklanmayan halk Fransızlar’ın Ermeniler’i kışkırtmaları ile yapılan katliamlar karşısında direnişe geçmiştir. Maraş ve Urfa TBMM açılmadan kurtarılmış, Antep bir yıllık bir kuşatmadan sonra düşmüştür. Çukurova bölgesinde de bazı mücadeleler yapılmıştır. Sivas Kongresi’nde alınan kararla güneyde Kuvay-ı Milliye kurulmasına çalışılmıştır. Bölgenin işgal altında tutulmasının mümkün olmadığını anlayan Fransızlar Sakarya Savaşı’ndan sonra imzalanan Ankara Antlaşması’yla askerlerini çekmişler, Hatay hariç Suriye sınırımız belirlenmiştir.Not-1: Güney Cephesindeki başarılar bir şehir halkının düzenli orduya karşı kazandığı başarılardır. Bu cephede düzenli ordu kurulamamıştır.
Not-2: Fransa , Ankara Antlaşması ile TBMM’yi tanıyan ilk itilaf devleti olmuştur.
3.GÜNEYBATI ANADOLU CEPHESİ :
Savaş sırasında yapılan gizli anlaşmalar ile Ege ve Akdeniz İtalya’ya verilmiş iken Doğu Akdeniz
’de güçlü bir İtalya’yı menfaatlerine uygun bulmayan İngiltere Ege Bölgesi’ni Yunanistan’a verince İtalya’nın diğer İtilaf Devletleri ile arası açılır ve Milli Mücadele’den yana tavır koyar. Her ne kadar İtalyanlar Antalya yöresini işgal etmişlerse de Ankara Hükümeti orduları başarılar kazanmaya başlayınca TBMM ile çatışmayı göze alamaz ve II. İnönü’den sonra kısmen, Sakarya Zaferi’nden sonra da tamamen Anadolu’dan çekilir.Not : İtalya ile silahlı mücadeleye girilmemiştir.
4.BATI CEPHESİ :
Düzenli ordunun kurulması : Yunanlılar’ın Bursa – Uşak arasındaki ilerleyişlerinin durdurulamaması, Gediz muharebelerinde alınan mağlubiyet, Kuvay-ı Milliye birliklerinin vatanı topyekün kurtaramayacağının, düzenli ordular karşısında başarılı olamayacağının anlaşılması ve zaman zaman halka baskı ve zulüm yapmaları düzenli ordu kurma çalışmalarını hızlandırmıştır. Ali Fuat Paşa ‘nın yerine Batı Cephesi komutanlığına getirilen İsmet ve Refet beylerin çalışmalarıyla düzenli ordu kurulmuştur.
I. İNÖNÜ SAVAŞI (6 – 10 OCAK 1921)
Yunanlılar :* Sevr-i TBMM’ye kabul ettirebilmek,* Eskişehir’i alıp Ankara’ya ulaşarak milli mücadeleyi sona erdirmek,* Gücünü göstererek itilaf devletlerinden daha fazla yardım sağlamak,* Çerkez Ethem’in isyanından faydalanmak gibi amaçlarla harekete geçmişler, İnönü mevkiinde mağlup olarak geri çekilmişlerdir. Hemen arkasından Çerkez Ethem mağlup edilmiş, Yunanlılar’a sığınmıştır.Sonuçları :
* TBMM’nin kurduğu düzenli orduların ilk zaferidir.* Düzenli ordu çalışmaları sona ermiş milli birlik ve bütünlük sağlanmıştır. * Halkın kendisine ve düzenli orduya duyduğu güven artmıştır.* Teşkilatı Esasiye kabul edilmiştir. (20 Ocak 1921)* Londra konferansı toplanmıştır (23 Şubat – 12 Mart 1921)* İstiklal Marşı kabul edilmiştir. (12 Mart 1921)* Afganistan ile dostluk antlaşması imzalanmıştır. (1 Mart 1921)* Ruslar’la Moskova Antlaşması imzalanmıştır. (16 Mart 1921)* İsmet Bey generalliğe yükselmiştir.* İstiklal mahkemeleri kaldırılmıştır.
Yunanlılar :* Sevr-i TBMM’ye kabul ettirebilmek,* Eskişehir’i alıp Ankara’ya ulaşarak milli mücadeleyi sona erdirmek,* Gücünü göstererek itilaf devletlerinden daha fazla yardım sağlamak,* Çerkez Ethem’in isyanından faydalanmak gibi amaçlarla harekete geçmişler, İnönü mevkiinde mağlup olarak geri çekilmişlerdir. Hemen arkasından Çerkez Ethem mağlup edilmiş, Yunanlılar’a sığınmıştır.Sonuçları :
* TBMM’nin kurduğu düzenli orduların ilk zaferidir.* Düzenli ordu çalışmaları sona ermiş milli birlik ve bütünlük sağlanmıştır. * Halkın kendisine ve düzenli orduya duyduğu güven artmıştır.* Teşkilatı Esasiye kabul edilmiştir. (20 Ocak 1921)* Londra konferansı toplanmıştır (23 Şubat – 12 Mart 1921)* İstiklal Marşı kabul edilmiştir. (12 Mart 1921)* Afganistan ile dostluk antlaşması imzalanmıştır. (1 Mart 1921)* Ruslar’la Moskova Antlaşması imzalanmıştır. (16 Mart 1921)* İsmet Bey generalliğe yükselmiştir.* İstiklal mahkemeleri kaldırılmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder