10.SINIF 1.DNM 2.YAZILI SORU VE CEVAPLARI
Elim sana ermek için
Bugün canım yolda kodum
Yarın seni bulmak için
Yunus Emre
-----------------------------
Ya rab bu ne derttir derman bulunmaz
Benim garip gönlüm aşktan usanmaz
Aşık ki cana kaldı aşık olmaz
Canın terketmeyen, ma'şukun bulmaz
Yunus Emre
. ----------------
Sallanı sallanı gelmiş pınara
Kadir Mevlam işimizi onara
Gün doğmadan şavkın düşmüş pınara
Gün üstüne bir gün daha doğar mı?
Karacaoğlan
1.Yukarıdaki şiirlerin temasını yazınız(2p) ,şiirleri temanın işlenişi yönüyle karşılaştırınız(4+4p). ( 10p )
2.Yunus Emre’nin farklı şiirlerinden alınan iki dörtlük yukarıda verilmiştir,şiirlerde verilen altı çizili kısımlardan hareketle tasavvufu da düşünerek şairin zihniyetini açıklayınız. ( 10p )
3.“...Ben bu kitabı hikmet,seci,atalar sözü,şiir ,recez gibi şeylerle süsleyerek hece harfleri sırasınca tertip ettim.Türklerin her boyunun dilinden kendisinden kelimeler çıkan kökler aldım;çünkü uzun bir sözü kısaltmakta fayda var….“
Yukarıdaki bölümden hareketle metnin tamamını düşünerek Divan-ı Lügat’it Türk’ün Türk diline katkısı (2+2p):
a)
b)
Eserde var olan Türk kültürü unsurları (2+2+2p):
a)
b)
c)
4) Aşağıdaki dörtlükten hareketle Ahmet Yesevi’ nin öncülüğünü yaptığı edebi akımı , şiir söylemekteki maksadını ve şiirlerine niçin “hikmet “ adını verdiğini açıklayınız.(4+3+3p)
Bir yaşında ruhlar bana nasip verdi;
İki yaşta peygamberler gelip gördü;
Üç yaşımda Kırklar gelip halimi sordu;
O sebepten altmış üçte girdim yere.
Ahmet Yesevi
5.Kutadgu Bilig’in yazılış amacını ,konusu ve nazım şekli yönünden önemini belirtiniz.(4+3+3:10p)
6. “Vurulup tertemiz alnından uzanmış yatıyor.
Bir hilâl uğruna ya Rab ne güneşler batıyor”
Yukarıdaki mısralarda kullanılan edebi sanatları bularak, açıklayınız. ( 4+3+3p )
7. Dönem içerisinde okumuş olduğumuz Fatih Harbiye romanında işlenen tema ……………………………………………….. dır.
Bu romanda iki farklı düşünceyi simgeleyen müzik aletlerini ve semt adlarını yazınız.(4+3+3p)
8. Aşağıdaki dörtlüğün ölçüsünü ve duraklarını gösteriniz. (4 p.) Redif ve kafiyelerini bulunuz.(6p.)
Nice bir besleyesin, bu kadd ile kameti
Düştün dünya zevkine unuttun kıyameti
Dürüs, kazan, ye yedir, bir gönül ele getir
Yüz kabeden yiğrektir, bir gönül ziyareti
Yunus Emre
9. Aşağıdaki ifadelerin başına doğru ise (D)yanlış ise (Y) yazınız. (2*5:10 p)
( ) Uygur metinlerinde Arap yazısı kullanılmıştır.
( ) Kutadgu Bilig adlı eserin Viyana nüshası Uygur harfleriyle yazılmıştır.
( ) Divan-ı Hikmet din dışı konuların işlendiği bir mesnevidir.
( ) Atabetü’l Hakayık’ta Hakaniye lehçesinin özellikleri görülür.
( ) İslami dönem şiirlerinde Dini-tasavvufi konular işlenmiştir.
10. Aşağıda noktalı yerlere uygun sözcükleri yazınız.(1*10 :10p)
a) Karahanlılar ……………….………….alfabesini kullanıp ……………………………………. konuşmuştur.
b) Koşuk’un halk edebiyatındaki karşılığı ……………….……;divan edebiyatındaki karşılığı…………………………dır.
c) Oğuz Kağan Destanı tek kişinin maceralarının anlatılması bakımından Homeros’un …………………………………. destanına benzer.
d) Atabet’ül Hakayık , ……………………………. anl***** gelir ,eser………………..……………….. tarafından kaleme alınmıştır
e) Mitler ……………………………………………. döneminde ortaya çıkmıştır.
f) Eski Türklerde halkı eğitip eğlendiren halk şairlerine ……………………………… denirdi.
g) Kutadgu Bilig’ de adaleti …………………………………………………. Simgeler
Cevapları
1.Yukarıdaki şiirlerin temasını yazınız(2p) ,şiirleri temanın işlenişi yönüyle karşılaştırınız(4+4p). ( 10p )
Şiirlerin teması: Aşktır
Yunus Emre Allah aşkını , Karacaoğlan ise beşeri aşkı işlemiştir.
2.Yunus Emre’nin farklı şiirlerinden alınan iki dörtlük yukarıda verilmiştir,şiirlerde verilen altı çizili kısımlardan hareketle tasavvufu da düşünerek şairin zihniyetini açıklayınız. ( 10p )
Yunus Emre mutasavvıf bir şairdir.Mutasavvıflara göre Allah’a ulaşmak için dünya nimetlerinden uzaklaşmak,nefsi öldürmek gerekir. Bunun için usul-i aşere takip edilir ,Fenafillah’a ve Bekabillah’a ulaşılır. Şairin yukarıda “yolda kodum – canını terk etmeyen” ifadeleriyle kastettiği nefistir,nefisten kurtulmaktır. Şair nefsini öldürerek maşukunu –sevgilisini (Allah’ ı) bulacağını anlatmaktadır.
3.“...Ben bu kitabı hikmet,seci,atalar sözü,şiir ,recez gibi şeylerle süsleyerek hece harfleri sırasınca tertip ettim.Türklerin her boyunun dilinden kendisinden kelimeler çıkan kökler aldım;çünkü uzun bir sözü kısaltmakta fayda var….“
Yukarıdaki bölümden hareketle metnin tamamını düşünerek Divan-ı Lügat’it Türk’ün Türk diline katkısı (2+2p):
a) Türkçenin ilk sözlüğüdür.( 7500 kelimenin açıklaması vardır. )
b) Türkçenin ilk dilbilgisi – etimoloji kitabıdır.
Eserde var olan Türk kültürü unsurları (2+2+2p):
a) Sözlü edebiyat ürünleri (koşuk ,sav,sagu) eserde yer alır.
b) Türklerin yaşam tarzları ile ilgili folklor bilgilerine yer verilmiştir.
c) Eserde Türklerin yaşadığı yeri gösteren bir de harita yer alır.
4) Aşağıdaki dörtlükten hareketle Ahmet Yesevi’ nin öncülüğünü yaptığı edebi akımı , şiir söylemekteki maksadını ve şiirlerine niçin “hikmet “ adını verdiğini açıklayınız.(4+3+3p)
Bir yaşında ruhlar bana nasip verdi;
İki yaşta peygamberler gelip gördü;
Üç yaşımda Kırklar gelip halimi sordu;
O sebepten altmış üçte girdim yere.
Ahmet Yesevi
Ahmet Yesevi dini - tasavvufi şiirlerin ilk örneğini vermiştir.
Şiirleriyle tasavvuf geleneğini yaymayı amaçlamıştır.
Hikmet,bilgece söylenmiş söz demektir.Şairin şiirlerinde tasavvufla ilgili nasihatler,insana her iki dünyada mutluluk sunacak bilgiler- özlü
sözler yer alır.
5.Kutadgu Bilig’in yazılış amacını ,konusu ve nazım şekli yönünden önemini belirtiniz.(4+3+3:10p)
Kutadgu Bilig’in yazılış amacı:İyi bir devlet yönetiminin nasıl olması gerektiğini devrin hükümdarına anlatmak.
Kutadgu Bilig’in konusu yönüyle önemi ;ilk siyasetname oluşudur.
Kutadgu Bilig’in nazım şekli yönüyle önemi;Türk edebiyatında yazılan ilk mesnevi oluşudur.
6. “Vurulup tertemiz alnından uzanmış yatıyor.
Bir hilâl uğruna ya Rab ne güneşler batıyor”
Yukarıdaki mısralarda kullanılan edebi sanatları bularak, açıklayınız. ( 3+3+4p )
Hilâl: ad aktarması ( mecaz-ı mürsel ) – parça söylenip bütün kastedilmiş.
Ya Rab : Nida ( seslenme ) sanatı
Güneş : açık istiare ( güneş gibi olan Türk askeri )
Kendisine benzetilen kullanılmış
7. Dönem içerisinde okumuş olduğumuz Fatih Harbiye romanında işlenen tema YANLIŞ BATILILAŞMA dır.
Bu romanda iki farklı düşünceyi simgeleyen müzik aletlerini ve semt adlarını yazınız.(4+3+3p)
Doğu medeniyeti: Fatih semti , ud, kemençe, ney
Batı medeniyeti : Harbiye,Beyoğlu semtleri , keman
8. Aşağıdaki dörtlüğün ölçüsünü ve duraklarını gösteriniz. (4 p.) Redif ve kafiyelerini bulunuz.(6p.)
Nice bir besleyesin, bu kadd ile kameti
Düştün dünya zevkine unuttun kıyameti
Dürüst kazan, ye yedir, bir gönül ele getir
Yüz kabeden yiğrektir, bir gönül ziyareti
Yunus Emre
7+7 : 14’lü hece ölçüsüyle yazılmıştır.
- İ : redif
- et : tam uyak
9. Aşağıdaki ifadelerin başına doğru ise (D)yanlış ise (Y) yazınız. (2*5:10 p)
( Y ) Uygur metinlerinde Arap yazısı kullanılmıştır.
( D ) Kutadgu Bilig adlı eserin Viyana nüshası Uygur harfleriyle yazılmıştır.
( Y) Divan-ı Hikmet din dışı konuların işlendiği bir mesnevidir.
( D ) Atabetü’l Hakayık’ta Hakaniye lehçesinin özellikleri görülür.
( D ) 12. yy. şiirlerinde Dini-tasavvufi konular işlenmiştir.
10. Aşağıda noktalı yerlere uygun sözcükleri yazınız.(1*10 :10p)
h) Karahanlılar ……ARAP…….alfabesini kullanıp ……………TÜRKÇE……. konuşmuştur.
i) Koşuk’un halk edebiyatındaki karşılığı KOŞMA….……;divan edebiyatındaki karşılığı…GAZEL…………dır.
j) Oğuz Kağan Destanı tek kişinin maceralarının anlatılması bakımından Homeros’un …İLYADA destanına benzer.
k) Atabet’ül Hakayık , HAKİKATLERİN EŞİĞİ anl***** gelir ,eser…EDİP AHMET YÜKNEKİ.. tarafından kaleme alınmıştır
l) Mitler …DESTAN ( SÖZLÜ EDEBİYAT )…. döneminde ortaya çıkmıştır.
m) Eski Türklerde halkı eğitip eğlendiren halk şairlerine …OZAN… denirdi.
n) Kutadgu Bilig’ de adaleti …HÜKÜMDAR KÜN TOGDI…………. simgeler
|
|
|
|
|
|
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder