SINAVDA ÇIKABİLECEK DİVAN EDEBİYATI ESERLERİ

!!SINAVDA ÇIKMASI MUHTEMEL!!
TANZİMAT ÖNCESİ EDEBÎ ESERLERİMİZ
Sevgili Gökpınar Lisesi öğrencileri,
Aşağıdaki eserleri ve yanlarındaki kısa açıklamaları dikkatlice okursan, inan bana, sınavlarda çok faydasını göreceksin.
11. YÜZYIL
DİVAN-Ü LUGATİ’T-TÜRK: Kaşgarlı Mahmut; Türkçe sözlük; Araplara Türkçe’yi öğretmek maksadı ile yazılmıştır; İslâmiyet öncesi sözlü dönem eserlerimizi (sav-sagu-koşuk) örnekler; Türk illerini gösteren bir harita. Eser Arapça’dır.
KUTADGU BİLİG: Yusuf Has Hacip. Divan edebiyatının ilk eseri; aruzla yazılan ilk eser; ilk mesnevi; ilk alegorik (sembolik/simgesel) eser; Hakaniye(Doğu) Lehçesi

12. YÜZYIL
ATABETÜ’L-HAKAYIK: Edip Ahmet Yükneki; Mesnevi; didaktik; aruzla yazılmıştır.
DİVAN-I HİKMET: Hoca Ahmet Yesevi, “Hikmet” adı verilen dörtlüklerden oluşur; hece ile yazılmıştır; edebiyatımızın ilk Türkçe tasavvuf şiirleridir. Türk tasavvuf edebiyatının kurucusudur.

13. YÜZYIL
ÇARH-NÂME: Hoca Ahmet Fakîh; 100 beyitlik bir kaside; tasavvufi bilgiler içerir; dini-ahlaki bir eser. Anadolu’da Türkçe ilk divan edeb. ürünü.
DİVÂN-I KEBÎR: Mevlâna Celâleddin-i Rûmî; tasavvufi bir aşk işlenir. Mevlana’nın eserleri Farsça’dır. Dikkat!
FÎHİ MÂ FÎH: Mevlâna Celâleddin-i Rûmî “Ne varsa içindedir” anlamındadır; çeşitli meclislerde yaptığı sohbetleri içerir.
MECÂLİS-İ SEB’A: Mevlâna Celâleddin-i Rûmî
MESNEVİ: Mevlâna Celâleddin-i Rûmî; mesnevi nazım şekliyle 28.000 beyit civarı, dini- tasavvufi- ahlaki bir eser; Farsça yazılmıştır; 6 cilt.  Asla unutma!!!
FÜTÜVVET-NÂME: Haliloğlu Yahya Burgazî, Mevlâna’nın Mesnevî’sinden yararlanılmıştır.
İNTİHÂ-NÂME: Sultan Veled; mesnevi.
REBÂB-NÂME: Sultan Veled; mesnevi. Çalgılar konuşturularak tasavvufi konu işlenir. Alegorik.
MAKÂLAT: Hacı Bektaş-ı Velî.  Ahlaki, öğretici, dini bir eser.
VİLAYET-NÂME: Hacı Bektaş-ı Velî.
RİSALETÜ’N- NUSHİYYE: Yûnus Emre; mesnevi, aruzla yazılmış didaktik bir eser.
YUNUS EMRE DİVANI   : Heceyle, lirik ilahi aşk şiirleri. Derin tasavvufi düşünceler. Özlü anlatım.
YÛSUF U ZÜLEYHÂ: Şeyyad Hamza; mesnevi. Anadolu’da ilk din dışı aşk mesnevisi.

14. YÜZYIL
CEMŞÎD Ü HURŞÎD: Ahmedi; mesnevi. Beşeri aşk.
GARİB-NÂME: Âşık Paşa, mesnevi. !Önemli! Tasavvufi eser.
İSKENDER-NÂME: Ahmedi; mesnevi. İçinde ilk Osmanlı Tarihi bölümü var.
KELİLE VE DİMNE TERCÜMESİ: Kul Mesut.
MANTIKU’T- TAYR: Gülşehrî; Attar’dan çeviridir; Tasavvufî ve alegorik bir eserdir. Doğu-İslam edebiyatlarında önemli.
SİRETÜ’N-NEBÎ: Erzurumlu Darîr; siyer; bu türün edebiyatımızdaki ilk örneği. Kainatın Efendisinin hayatını anlatır.

15. YÜZYIL
BUDALA-NÂME: Kaygusuz Abdal; mensur. Bektaşi şair.
KİTÂB-I MİGLATE: Kaygusuz Abdal; mensur. (Çıkmaz)
VÜCÛD-NÂME: Kaygusuz Abdal; mensur
GEVHER-NÂME: Kaygusuz Abdal; manzum. (Önemsiz)
GÜLİSTAN: Kaygusuz Abdal; manzum.
MİNBER-NÂME: Kaygusuz Abdal; manzum
HAR-NÂME: Şeyhî; mesnevi; alegorik bir eser; hiciv; insanlar arasındaki eşitsizlikleri ve haksızlık gibi görünen sosyal olayları eleştirir.
HÜSREV Ü ŞİRİN: Şeyhî, mesnevi. Beşeri aşk.
KÂBUS-NÂME: Mercimek Ahmet; sade nesrin bir örneği; Farsça’dan çevrilmiştir.
MECÂLİSÜ’N- NEFÂİS: Ali Şir Nevâî; tezkire;Türk edebiyatının ilk tezkire örneği. Şairlerin hayatını anlatır. Çok önemli!
MİZANÜ’L- EVZÂN: Ali Şir Nevâî; Türklerin kullandığı nazım ve mûsıkî şekilleri incelenmiştir.
MUHAKEMETÜ’L- LUGATEYN: Ali Şir Nevâî; Türkçe’nin Farsça’dan üstün olduğunu göstermek amacıyla yazılmıştır. Kesin çıkar. 15.yy Çağatay şairi. Hamsesi var. Hüseyin Baykara’nın sarayında yaşamış. Çok başarılı bir şair.
MÜZEKKİ’N-NÜFUS: Eşrefoğlu; düz yazılı, tasavvufla ilgili bir eser. Yunus Emre’nin takipçilerinden biri.
TAZARRU-NÂME: Sinan Paşa; nesir; süslü nesrin ilk örneği. Münacat (Allah’a yakarış) kitabı.
TEVÂRİH-İ ÂL-İ OSMÂNÎ: Âşıkpaşazade; tarih türünde; sade nesir; Âşıkpaşazade Tarihi olarak da bilinir.
VESİLETÜ’N- NECAT: Süleyman Çelebi; mesnevi; halk arasında “Mevlit” olarak bilinen eserdir; naat örneğidir. Önemli.

16. YÜZYIL
BENG Ü BÂDE: Fuzuli; mesnevi; esrar ve şarabın mücadelesinin anlatıldığı temsili bir eser. Şah İsmail X Yavuz. Yavuz kaybeder. Fuzuli gözden düşer; ekonomik sıkıntılı bir hayat yaşar.
KIRK HADİS TERCÜMESİ: Fuzuli; İranlı şair Molla Camii’den çevrilmiştir
HADİKATÜ’S-SUADA: Fuzuli; secili, düzyazı biçiminde. Anadolu’daki Mevlid’in Şii Azerilerdeki karşılığı.
LEYLÂ VÜ MECNÛN: Fuzuli; mesnevi. Beşeri aşk. Edebiyatımızdaki en başarılı LM.
SÂKİ-NÂME( HEFT CÂM): Fuzuli. Tasavvufi mesnevi.
SIHHAT Ü MARÂZ: Fuzuli; Farsça sağlıkla ilgili mesnevi.
ŞİKÂYET-NÂME: Fuzuli; mektup; hiciv; süslü nesrin bir örneği.
Fuzuli’nin TÜRKÇE, ARAPÇA, FARSÇA üç dilde ayrı ayrı divanı var. Unutma.

EDİRNE ŞEHRENGİZİ: Mesihî; Şehrengiz; edebiyatımızda bu türün ilk örneği. Şehirlerin güzelliklerini anlatan eserler.
EDİRNE ŞEHRENGİZİ: Zâti; Şehrengiz.
BURSA ŞEHRENGİZİ: Lâmiî, Şehrengiz.
GÜLŞEN-I ŞUARÂ: Ahdî; şairler tezkire.
HEŞT BEHİŞT: Edirneli Sehi Bey; tezkire; edebiyatımızda Anadolu’da yazılan ilk tezkire örneği.
LÂTİFİ TEZKÎRESİ: Lâtifi, tezkire. Bu tezkire çıkabilir. Bu eserin diğerlerinden farkı, şairler hakkında değerlendirmelerde bulunuyor: İyi şair, başarısız edebiyatçı gibi.
MEŞÂİRÜ’Ş-ŞUARÂ: Âşık çelebi; tezkire.
TEZKİRETÜ’Ş-ŞUARÂ: Kınalızâde Hasan çelebi; tezkire.
BAKİ DİVANI : Osmanlı sahasında en başarılı divan şairi. Kanuni’nin şiir hocası. Sultanü’ş-Şuara.
KANUNÎ MERSİYESİ: Bâkî; terkib-i bent biçimiyle yazılan bir mersiye örneğidir.
KİTAB-I BAHRİYE: Pîrî Reis; denizcilik kitabıdır; kitabına eklediği harita dünyaca tanınmıştır
KİTABÜ’L-MUHİT: Seydi Ali Reis; denizcilik bilgilerini içeren bir kitaptır.
MİR’ATÜ’L-MEMÂLİK: Seydi Ali Reis; nesir; Hint seferi sırasında yaşadıklarının anlatıldığı gezi türünde bir eseri.
MUHİT Seydi Ali Reis; denizcilik, astronomi türünde nesir.

17. YÜZYIL
CİHÂN-NÜMÂ: Kâtip Çelebi; nesir; coğrafya türünde bir eserdir.  Katip Çelebi alim, bilgin, biraz filozof bir şahsiyettir.
DÜSTURÜ’L-AMEL: Kâtip Çelebi; devlet işlerinde görülen aksaklıklar ve çareler anlatılır.
FEZLEKE: Kâtip Çelebi; nesir; tarih türünde.
KEŞFÜ’Z-ZÜNÛN: Kâtip Çelebi; nesir; bibliyografi türünde bir eserdir.
MİZÂNÜ’L-HAK: Kâtip Çelebi; nesir; tarih felsefesi; didaktik.
TUHFETÜ’L-KİBÂR FÎ ESFARİ’L-BİHÂR: Kâtip Çelebi; nesir; denizcilik üzerine yazılan bir eser
HAYRÂBAD: Nâbi; mesnevi. (Dikkat et iki ayrı eser bunlar)
HAYRİYYE: Nâbi; mesnevi. Oğluna meslek öğütleri.
SUR-NÂME: Nâbi; sünnet şenliklerini anlatan manzum bir eser�
TUHFETÜ’L-HARAMEYN: Nâbi; gezi yazısı türünde; Hac izlenimleri anlatılır.
NÂİMÂ TARİHİ: Nâima; tarih türünde. Sade nesir.
PEÇEVİ TARİHİ: Peçevi İbrahim; tarih türünde. Sade nesir.
SEYAHAT-NÂME: Evliyâ çelebi; gezi türünde; 10 cilt. Çok önemli.
SİHÂM-I KAZA: Nef’î; hiciv. (Derslerde yeterince bahsettik; çıkabilir. Edebiyatımızda kaside ustası)
TACÜ’T-TEVÂRİH: Hoca Sadettin Efendi; tarih türünde bir eserdir. Süslü nesir.
NERGİSİ, VEYSİ : Bu yy.daki süslü nesrin en önemli temsilcileri.
VİYANA SEFÂRET-NAMESİ: Kara Mehmet çelebi; sefâret-name türünün ilk örneğidir.

18. YÜZYIL
HÜSN Ü AŞK: Şeyh Gâlib; mesnevi, alegorik bir aşk hikâyesi. Kuğunun (Divan edeb.nın) son şarkısı, son büyük şair. Mesnevi şeyhi. Eser çok başarılı. Yabancı dillere de çevrildi.
MARİFET-NÂME: Erzurumlu İbrahim hakkı; didaktik. Ansiklopedi tarzında.
PARİS SEFÂRET-NÂMESİ: Yirmisekiz Çelebi Mehmet; Sefaret-nâme türünün en ünlüsüdür.

19. YÜZYIL
CEVDET PAŞA TARİHİ: Cevdet Paşa; tarih. Osmanlı’nın son alimlerinden. Mecelle hukuk ansiklopedisi yazarı.
MİHNET-İ KEŞAN: Keçecizade İzzet molla; mesnevi; gezi yazısı türündedir.

*Bahsedilen şairlerin hemen hepsinin Divan’ı (şiirlerini topladığı kitap) vardır.